De hele boon van de sojaplant wordt voor tofu en sojamelk gebruikt. Echter wordt 96% van de wereldwijde opbrengst tot olie of meel verwerkt en zo in heel veel andere producten verwerkt. Ongeveer 80% hiervan wordt gebruikt om vee te voeren.

TRIODOS
RESEARCH
Met onze Private Banking activiteiten en een aantal Triodos beleggingsfondsen investeren wij in beursgenoteerde bedrijven. Alleen bedrijven die in hun branche duidelijk beter presteren dan hun concurrenten komen in aanmerking voor belegging. Triodos Research doet onderzoek naar de duurzaamheid van deze beursgenoteerde bedrijven.

Het gewas is zo populair omdat het meer eiwit per hectare oplevert dan elk ander belangrijk gewas. Het is daarmee een van de meest winstgevende agrarische producten van onze tijd. De sojaboon zorgde ervoor dat de landbouwindustrie vlees en zuivel kan produceren tegen lagere kosten. In de afgelopen 50 jaar is daardoor de wereldwijde sojaproductie vertienvoudigd.

Impact op gemeenschap

Deze groei heeft een prijs. De boon die zijn oorsprong heeft in Azië, wordt vooral in Zuid-Amerika verbouwd. Hier zijn enorme gebieden met bos, grasland en savanne omgezet naar sojavelden. De uitbreiding van de sojateelt is te vergelijken met de groei van de palmolieteelt in Azië. De oppervlakte van beide gewassen groeit zeer snel, maar dat gaat gepaard met schade aan natuurlijke ecosystemen en kan een negatieve impact hebben op de lokale gemeenschappen.

De bevolking wordt blootgesteld aan pesticiden
Christa Florschutz

Christa Florschutz van Triodos Research licht dit toe: “De sociale verhoudingen in de gemeenschap veranderen ingrijpend als kleinschalig landgebruik verandert in grootschalige monocultuur. Sommigen profiteren daarvan door aan het werk te gaan op de nieuwe plantages, maar de inkomsten gaan voornamelijk naar een kleine groep landeigenaren. Verder worden er erg veel pesticiden gebruikt in de sojateelt, waar de bevolking aan wordt blootgesteld.”

Ronde Tafel voor verantwoorde soja

Wat kan er gedaan worden om minder natuurgebied te verliezen? In de eerste stap is dat bedrijven zich van het probleem bewust worden en duurzame soja in gaan kopen. Hiervoor wordt geen regenwoud gekapt en de belangen van de lokale bevolking worden gewaarborgd. Wij eisen daarom nu van beursgenoteerde bedrijven dat zij aangesloten zijn bij de ‘Round Table on Responsible Soy’ (RTRS). Deze ronde tafel werd in 2005 opgericht. Het platform heeft als doel om criteria voor verantwoorde sojaproductie te ontwikkelen en om een wereldwijde markt voor gecertificeerde verantwoorde soja op te bouwen.

Sojasaus
Sojasaus is maar een van de vele producten waar de sojaboon in verwerkt is.

RTRS vertegenwoordigt verschillende perspectieven van belanghebbenden. Deelnemers zijn onder andere milieu- en non-gouvermentele organisaties, sojaproducenten en –handelaren, financiële instellingen, fabrikanten, retailers en bedrijven in de veevoederindustrie. In 2010 werden de normen rondom sojateelt afgerond en in 2011 werden ze voor het eerst in de praktijk gebracht door sojaproducenten.

Een punt van kritiek op de RTRS is dat zij geen verschil maakt tussen genetisch gemodificeerde en niet-genetisch gemodificeerde soja. Deze tolerante benadering komt voort uit de wens van de RTRS om een mainstream platform te zijn. Gezien het feit dat meer dan 80% van alle soja wereldwijd genetisch gemodificeerd is, achten wij dit een gerechtvaardigde beslissing.

Nieuwe Triodos standaard

Triodos Bank eist dus dat bedrijven die soja inkopen lid zijn van de RTRS of dat zij een eigen programma voor duurzame soja hebben. De meeste van deze bedrijven zijn veevoerbedrijven of bedrijven die producten maken waar vlees of zuivel in verwerkt zit.

We verwachten de eisen voor duurzame soja snel aan te kunnen scherpen
Christa Florschutz

Is dat wel streng genoeg? Het lijkt misschien een niet al te strenge eis. Toch geeft Triodos Research aan dat dit een goede eerste stap is. Christa Florschutz vergelijkt de sojaboon met de productie van een ander omstreden product, namelijk palmolie. “Ook hier begonnen we een aantal jaren geleden met een vergelijkbare eis aan bedrijven die het gebruiken, namelijk dat ze lid moesten zijn van de ronde tafel voor palmolieproductie. Nu zien we dat de ontwikkelingen voor duurzame palmolie heel snel gaan. Eisen worden strenger en steeds meer bedrijven leggen zich vast op het inkopen van enkel duurzame en gecertificeerde palmolie. Daardoor hebben we onze eisen voor palmolie al eens kunnen aanpassen. We verwachten dat het met soja dezelfde kant op zal gaan.”

Het is een mooi voorbeeld om aan vast te houden. Op dit moment zegt een derde van de ondervraagde bedrijven toe om enkel verantwoorde soja te gebruiken, en maar een handjevol bedrijven ligt op schema om in 2015 100% verantwoorde soja te gebruiken. Dit blijkt uit onderzoek van de Soy Report Card 2014 van het Wereld Natuur Fonds.

Soja oogst

Strikt op GMO

De nieuwe standaard betekent niet dat Triodos Bank afstapt van haar afwijzing van genetische modificatie in de voedings- en voedergewassen. De voorkeur blijft uitgaan naar investeringen in bedrijven die beperkt gebruik maken of zelfs het gebruik uitsluiten van genetisch gemodificeerde gewassen. Deze nieuwe standaard is slechts een eerste stap en de soja-industrie pakt duurzaamheid snel op. Triodos Research verwachten wel de criteria snel te kunnen aanscherpen.