Pjotr de Jong en Menno Liauw van creative agency Vandejong laten dit zien. Zij kochten een oude conservenfabriek in Amsterdam. Vervallen, bruin en onopvallend tussen andere statige panden aan de Ruyterkade. Nu springt het gebouw eruit in het laatste rijtje oude panden aan het IJ. De gevel werd knalrood geverfd en bovenop het pand prijkt een groot glazen dak, inclusief glazen schoorsteen. “Een baken aan het IJ”, noemt De Jong het. Voor zijn bedrijf zocht hij een nieuwe werkruimte. Een plek waar meer kruisbestuivingen plaats kunnen vinden. Waar een grote diversiteit aan professionals met elkaar netwerken en een werkplek geen vast gegeven is.

“Mijn oog was al een tijdje op dit pand gevallen. Er werd niets mee gedaan en toen het vrijkwam ben ik meteen met de gemeente gaan praten.” In april 2014 mochten De Jong en Liauw zich eigenaar noemen van de oude fabriek. Een gebouw waar veel aan moest gebeuren; de binnenruimtes waren bijvoorbeeld volgebouwd met hokjes. Hij nam een architect in handen en samen ontwierpen ze een nieuw ‘clubhuis’, genaamd Spring House.

“Spring House maakt echt een statement”, vindt Arna Notten, relatiemanager Kunst en Cultuur bij Triodos Bank. “Een gebouw waar niemand iets in zag, transformeerden zij tot een nieuwe en gewilde plek. Ondernemers die zo’n pand kopen hebben lef. Ze zetten daadwerkelijk de stap om in iets te investeren dat nog niets is. Daar is creativiteit voor nodig. Wij sluiten als Triodos Cultuurfonds of Triodos Bank aan bij iets dat ze zelf al hebben neergezet”, zegt Arna Notten, relatiemanager Kunst en Cultuur bij Triodos Bank. “De ondernemers die wij financieren hebben zelf al partijen betrokken en weten zelf inkomsten te genereren.”

TRIODOS BANK
& DE CULTUURSECTOR
Veel culturele instellingen zijn volledig of gedeeltelijk commercieel en richten zich op een breed en divers publiek. Triodos Bank past in de dynamiek van een culturele sector met deze ondernemersfocus en financiert innovatieve culturele ondernemers om haar impact te helpen vergroten. We richten onze kredietverlening op culturele initiatieven die verschillende activiteiten ontplooien zoals – om een voorbeeld uit de praktijk te gebruiken – een podium, museum en een restaurant in één bedrijf. Zowel Triodos Bank als Triodos Cultuurfonds financieren culturele ondernemers.

Spring House

De werknemers van Vandejong en Kennisland, naast Vandejong initiator van het eerste uur,  zitten tussen de freelancers die ‘lid’ zijn geworden van Spring House. Alles is flexibel. Niet alleen op het gebied van ruimte, ook is Spring House straks bijna 24 uur open. De Jong vindt het zonde dat de lichten bij veel panden uitgaan na 17.00 uur. En daarom ging hij de samenwerking aan met restaurant Choux dat zich op de begane grond bevindt. Overdag is het restaurant een plek om te werken en te ontmoeten maar ook de plek waar alle leden kunnen lunchen. Vanaf 17.00 uur is het een ‘gewoon’ restaurant voor het Amsterdamse publiek.

De Jong en Liauw renoveerden zo een vervallen pand tot een moderne en open werkplek. Een risico noemt hij het niet. Wel een avontuur. “We zijn geen klassieke broedplaats. Spring House is een idealistisch bedrijf. Net als bij een broedplaats willen we samenwerken met mensen die onze passie delen. Maar tegelijkertijd zijn we commercieel. We hebben ons verdienmodel met lidmaatschappen doorgerekend, dat zit solide in elkaar.”

Van de oude conservenfabriek is inmiddels niet veel meer over. De oude gevel was al lang niet meer in tact. Voor de Tweede Wereldoorlog transformeerde de fabriek in een destilleerderij van BOLS. Er volgde een grootscheepse renovatie in de jaren zeventig waarbij de fabriek transformeerde in een kantoorgebouw. Vanaf de jaren negentig is het gebouw in verval geraakt. Het was niet haalbaar de gevel te herstellen en daarom kozen ze voor opvallen op een andere manier. In de glazen schoorsteen wil Spring House ooit misschien nog een werkplekje maken. Waar je je met een touw naar toe kunt hijsen. “Dan benutten we echt het hele gebouw.”

Kunstfort bij Vijfhuizen

Ook even buiten Amsterdam zien we een goed voorbeeld van een bijzonder gebouw met een culturele herbestemming. In Vijfhuizen is een van de forten van de Stelling bij Amsterdam te vinden. De forten die hiervan overbleven, staan op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Toch was het fort in Vijfhuizen in 2002 vervallen. Een aantal ondernemers wilde het fort renoveren tot kunstfort. Notten vertelt dat de ondernemers dit voor elkaar kregen op een heel innovatieve manier. Om het betaalbaar te maken, besloten de eigenaren van het fort, de omliggende grond te verkopen. Ze schreven een prijsvraag uit voor het ontwerp van een aantal huizen. Het geld wat ze verdienden met de verkoop van het fort, werd gebruikt voor de renovatie van het fort. Notten: “Triodos Bank werd toen pas betrokken, en je kunt als bank veiliger lenen wanneer je ziet dat de ondernemer een goede start heeft gemaakt.”

Inmiddels heeft stichting Fort Vijfhuizen voor de tweede keer een lening afgesloten bij Triodos Bank. Triodos Cultuurfonds financiert nu de verbouwing van de genieloods die zich naast het fort bevindt. Deze loodsen werden naast de forten gebouwd voor de opslag van onder andere ondersteunend legermateriaal. De genieloods in Vijfhuizen is een van de weinigen die overbleef. Daarnaast is het een bijzondere editie omdat de constructie van staal is, in tegenstelling tot de meeste houten genieloodsen. De ruimte wordt straks multi-inzetbaar: niet alleen voor de kunst, maar ook voor zakelijke verhuur. Een uitbreiding waarmee de ondernemer niet alleen zijn fort meer op de kaart zet, maar die ook meer inkomsten genereert.

Tandpastafabriek wordt poppodium

“Wij sluiten als bank aan op de creativiteit die er al is. De ondernemer steekt zijn nek uit. Het zijn mensen die panden op waarde weten te schatten,” aldus Notten. Ze vertelt ook over de recente financiering aan de nieuwe locatie van Poppodium Fluor in Amersfoort. Een heel ander soort financiering omdat de gemeente hier een grote rol speelde. Maar tegelijkertijd ook een voorbeeld van een renovatie die een gebied tot leven brengt. Het poppodium vindt vanaf september 2015 namelijk zijn nieuwe thuis in de oude Prodentfabriek. Een goede stap voor de ondernemer die hier meer ruimte krijgt, ook voor horeca. Fluor maakt onderdeel uit van een groter project van de gemeente die het oude industriële gebied bij de Eemshaven samen met andere ondernemers transformeerde tot De Nieuwe Stad. Er vestigden zich ondernemers en het er worden culturele evenementen georganiseerd.

Directeur van het poppodium, Carola Aafjes: “Renoveren is goedkoper dan nieuwbouw. Deze oude expeditieruimte van Prodent is voor ons poppodium de ideale locatie. We kunnen 200 mensen meer ontvangen en hebben ruimte gekregen voor horeca. En waarom zou je midden in het centrum willen zitten als je hier kunt samenwerken met andere creatieve ondernemers?”

Waarde voor de stad creëren

Soms hebben gebieden creatieve ondernemers nodig om weer waardevol voor de stad te worden. Zij zijn in staat een buurt te upgraden. Dat zag je in Zutphen gebeuren waar het gebied achter het station, aan de IJssel, verbonden werd aan het centrum. Met een nieuwe verbinding wordt deze Noorderhaven populair. Maar toen deze plek nog niet zo bereikbaar was, en je er nauwelijks iemand zag, besloten Bert Hoogeveen en Mieke van Tilburg een oud koelhuis te renoveren tot een podium voor culturele en zakelijke evenementen.

Het oude koelhuis werd gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School en stamt uit 1920. Dat is te zien aan de oude dikke deuren die er nog in zitten, pilaren en de ramen met geruite profielen. “Na 7 jaar leegstand krijgt het pand weer waarde omdat het wordt gerestaurareerd.”

Tot 2005 werd het gebouw gebruikt voor de opslag en koeling van boter en later vlees, gevogelte, eieren en fruit. Het pand werd door de gemeente gekocht en stond toen leeg. Het raakte in verval. Pas in 2011 besloot de gemeente het pand te verkopen aan een partij die Het Koelhuis nieuw leven in zou blazen.

Hoogeveen en Van Tilburg schreven het winnende projectplan. Ze kochten het pand voor weinig geld van de gemeente, maar wilden ze er iets mee kunnen doen, dan moest het volledig gerenoveerd worden. Dat geld was er niet en daarom besloten de ondernemers gewoon te beginnen. Hoogeveen en Van Tilburg besloten verdieping voor verdieping te renoveren.  Met eigen geld renoveerden ze de eerste etage waar ze in twee jaar tijd 350 evenementen organiseerden. “We hadden omzet en konden met de bank praten”, zegt Van Tilburg. Met een lening van Triodos Cultuurfonds renoveren ze nu de tweede en derde verdieping.

Een goed voorbeeld van cultureel ondernemerschap waar de bank kan aansluiten op wat er is, geeft Notten aan. De ondernemers zelf zagen iets waar nog niets was. Van Tilburg: “Toen we het pand kochten, zagen de meeste mensen in Zutphen er niets in. Maar wij zagen een bijzonder en waanzinnig groot pand in een gebied dat snel tot leven zou komen. Een gebouw met karakter. We hebben er onze ziel en zaligheid ingestoken en dat werkt.”

Triodos Bank financiert nog meer ondernemers in de kunst- en cultuursector. Wilt u weten welke ondernemers dit zijn? Kijk dan op Mijn Geld Gaat Goed.