De thee laat nog even op zich wachten. De waterkoker is aan de kant gezet, omdat 'ie de grootste stroomvreter in het Delftse huishouden van Henk Tetteroo (67) bleek te zijn. En dus kookt hij weer gewoon ‘ouderwets’ het water in een pannetje.

Tetteroo, door dagblad Trouw vorig jaar omschreven als ‘misschien wel de meest milieubewuste Nederlander’ laat weinig aan het toeval over als het gaat om energiebesparing en duurzaamheid. En hij legt dat sinds 2012 vast in zijn Persoonlijk Duurzaam Jaarverslag. “Afgaan op je geheugen of ‘de indruk hebben’ is niet genoeg, da’s onbetrouwbaar. Je moet alles wat je doet in getallen uitdrukken. Je maandelijkse stroom- en gasverbruik drukt je bijvoorbeeld met de neus op de feiten.”

Zo bracht hij in een jaar tijd bijvoorbeeld 87 tassen met oud papier naar de container van korfbalclub Fortuna en gebruikte hij 113 enveloppen opnieuw. Hij tapte 352 anderhalve liter flessen uit zijn regenton om het toilet door te spoelen. Beduidend minder dan in de jaren daarvoor - te verklaren, wellicht, door een aantal droge periodes. Zijn aantekeningen over afgelopen jaar ordent hij nog, maar de langdurige droogte heeft waarschijnlijk ook zijn nagelaten.

68.000 blikjes en 27.000 plastic flessen

Zijn cijfers willen nog wel eens algemene trends blootleggen. Tetteroo is een verwoed verzamelaar van zwerfafval en omschrijft zichzelf als ‘stadsjutter’. Gewapend met een gemeentelijke grijper vist hij blikjes, plastic flesjes en flessen uit het openbare groen, uit sloten en van parkeer- en speelplaatsen.

Het blik plet hij onder een oude schoen en scheidt hij met een magneet in ijzer en aluminium, dat hij vervolgens naar Metaalrecycling Ben Jansen brengt. ‘In totaal heb ik nu ruim 68.000 blikjes, 27.000 plastic flessen en 376 statiegeldflessen van straat en stoep en uit perkjes en sloten gehaald’, schrijft hij in zijn Jaarverslag over 2017.

Glas treft Tetteroo nauwelijks aan op zijn speurtochten, statiegeld en de glasbak doen hun werk. Maar de plaatsing van een PMD-bak (Plastic, Metaal, Drankkarton) in zijn wijk daarentegen heeft geen merkbare invloed gehad op het zwerfvuil dat hij raapte.

Toen onderzoeksbureau CE Delft vorig jaar aan toenmalig staatssecretaris Dijksma rapporteerde dat statiegeld op blikjes en flesjes de hoeveelheid zwerfafval spectaculair zal verminderen, was dat geen verrassing. “Die conclusie sluit naadloos aan op mijn bevindingen. Ik had ‘m kosteloos aan de staatssecretaris kunnen verstrekken.” Ook het akkoord dat de huidige staatssecretaris Van Veldhoven in maart dit jaar sloot met bedrijven en gemeentes heeft nog weinig uitgehaald, weet hij al.

Oog voor details

Geen detail ontsnapt aan zijn priemende blik. Het glas dat Tetteroo naar de glasbak brengt, laat hij het liefst aan diggelen vallen – flessenhals en open potrand naar beneden – ‘om zodoende meer van de capaciteit van de bak te benutten’. Hetzelfde geldt voor de papiercontainer waarin hij het papier daarom naar achteren frommelt.

De afwas doet hij met de hand, ondertussen weekt hij de etiketten van wijnflessen. Koken gebeurt met behulp van de hooikist. 232 keer werd de warmhoudkist ingezet in 2017, ‘een nieuw record’. Uitgaande van 6 minuten bespaard gas per keer ‘betekent dit een besparing van ruim 23 uur gas’.

Belasting op kerosine

Wat niet wil zeggen dat hij alleen op de huiselijke vierkante meter bezig is of louter z’n portemonnee laat spreken. Tegelijkertijd blijft Henk Tetteroo bezig met de grote kwesties. Het Jaarverslag vermeldt ingezonden brieven naar Trouw en het AD, respectievelijk over statiegeld en het vervuilende karakter van vliegen. “Heel veel zaken uit je persoonlijk leven hebben een politiek aspect en moeten worden aangepakt. Zoals het heffen van belasting op kerosine, zodat vliegen niet meer zo belachelijk goedkoop is.”

Met genoegen ziet hij nu dat het proefschrift van Paul Peeters van eind vorig jaar (‘Luchtvaart maakt klimaatdoelen Parijs onhaalbaar’) tot brede discussie heeft geleid. De luchtvaart inspireert hem ook tot fraaie aforismen, waarmee hij zijn jaarverslagen opluistert. Zoals: ‘Wie geregeld opstijgt, daalt in mijn achting’. En: ‘Als ik zeg dat ik niet wil vliegen, ben ik een vreemde vogel’. Daar klinkt de leraar Nederlands, die hij tot zijn pensionering was, luid en duidelijk door.

Zelf vloog hij slechts twee keer in z’n leven, voor het laatst in 2005, en ergert hij zich aan Marianne Thieme, politicus-klimaatactivist die de meeste kilometers van alle Kamerleden bij elkaar vloog. Tetteroos voorstel om bij de Duurzame 100 van Trouw ook ieders ecologische voetafdruk te vermelden, werd helaas niet overgenomen. Is niet-vliegen een opoffering? “Voor mij niet. Ik heb een zus in Canada en ze weet dat dit voor mij een principiële zaak is. Alleen als het slecht met haar gaat, zou ik een afweging moeten maken.”

Geen klimaatheilige

Een klimaatheilige is hij niet, benadrukt Henk Tetteroo. “Mijn huis moet ik nog beter isoleren. Eind vorig jaar heb ik een nieuwe cv-ketel moeten kopen. Dan zeggen sommige mensen: ‘Henk, wat jammer dat je dan weer een gasgestookte ketel koopt’. Maar ik had toen een acuut probleem. En ik ben ook maar een gewone sterveling, met z’n beperkingen.”

Dat maakt het dus ook wat eenvoudiger in Tetteroos voetsporen te treden, geeft hij maar aan. “De toekomst van onze leefomgeving wordt gauw in apocalyptische beelden gevat. Dan denken mensen: ik ben Atlas niet, die de wereld op zijn schouders torst. Maar we moeten in de benen! Er zijn veel zaken waar je als eenling geen greep op hebt. Tegelijkertijd is er ook genoeg wat je kunt doen om je leefomgeving te verbeteren. En het is aan iedereen om dat te doen op de manier die bij hem of haar past. Ik wil met het Duurzaam Jaarverslag laten zien dat je wel degelijk keuzes hebt.”

Flink stuk op weg

Henk Tetteroo is zelf ‘een flink stuk op weg’. Afgelopen jaar monteerde hij LED-lampen en werd hij lid van de ODIN-coöperatie die hem voorziet van biologische groenten, fruit en brood.

Maar er is in 2019 nog steeds ruimte voor verbetering. Zonnepanelen en vloerverwarming staan op z’n verlanglijst, maar zijn behoorlijke ingrepen, ook financieel. “Radiatorfolie is een kleine investering, met een behoorlijk rendement.” Sinds zijn pensionering is hij meer thuis en gaat de energierekening makkelijk omhoog. Dat laat hij niet zo maar gebeuren. Dan dus maar de broodrooster en de waterkoker op non-actief. “En de afgelopen maand hebben we een aantal milde dagen gehad. Dan trek ik een extra t-shirt aan zodat de verwarming helemaal niet aan hoeft.”

> Lees het Persoonlijk Duurzaam Jaarverslag van Henk Tetteroo

Fotografie: Pieter van den Boogert