“Wij zijn gewoon drie jongens met een iets andere interesse”, zegt de ene broer, Gerjan. “Toen we klein waren, was dat al te zien”, zegt de ander, Wouter. “Zo gauw ik kon lopen, ging ik op de akker van de buurman kijken. Johan trok naar de koeien.” En de derde, Johan: “Je moet elkaar iets gunnen, als je met elkaar samenwerkt maar ieder zijn eigen bedrijf heeft. Die gunfactor is essentieel.”

Hardwerkende bodem

Drie broers Snippe, één principe: de kringlooplandbouw. Dat brachten ze al in de praktijk toen ze in 2001 samen met hun vader het gangbare melkveebedrijf omschakelden naar een biologisch bedrijf en er biologische akker- en tuinbouw aan toevoegden. Het bedrijf werd enkele jaren laten gesplitst en overgenomen door de drie zonen.

Nu werken Snippe Akkerbouw, het akkerbouwbedrijf van Wouter, tuinbouwbedrijf Biobrass van Gerjan en de melkveehouderij van Johan samen door de gewassen op hun gronden gezamenlijk te laten rouleren. En onlangs is daar ook zus Margriet bijgekomen die haar baan in het onderwijs verruilde voor de melkveehouderij, samen met broer Johan.

Bouwplan voor kringloop

Over de kringloop van de Snippes is goed nagedacht. Ze hebben één ‘bouwplan’ voor de honderden hectare grond die ze gezamenlijk beheren.

Volgens het plan staan er het ene jaar rode en witte klavers en gras op het land, die de bodem laten rusten en als voer voor Johans koeien dienen. Dan het volgende jaar doperwtjes en bonen van Wouter die maar kort op het land staan en niet veel van de bodem vragen. Het derde jaar komen Gerjans bloemkool, broccoli en sla, waarbij de grond kort, maar wel hard moet werken. Dan een jaar met uien, gevolgd door een rustig bodemjaar met gerst en tarwe – goed voor de koeien. En als laatste Wouters aardappelen, wortelen en bieten. Die putten de grond behoorlijk uit, maar daarna komen de klavers weer om de bodem te voeden.

Gezonde bodem

“In de gangbare teelt wisselen de gewassen om de vier jaar”, legt Wouter Snippe uit. “Wij gaan naar acht jaar toe. Met die ruimere rotatie houd je de bodem gezond, en op een gezonde bodem groeit een goed gewas.”

Gerjan zegt het zo: “Ik kan best werkweken van tachtig uur maken, en mezelf met Red Bull aan de gang houden. Maar die klap komt een keer. Zo is het ook met de bodem. Je kunt ‘m een tijdje goed laten presteren door ‘m op te peppen met kunstmatige middelen als kunstmest en chemische gewasbescherming. Maar beter is het om de bodem de tijd te gunnen zich te herstellen.”

En zo is ook met Johans koeien. “De gezondheid van de koe gaat voor zo hoog mogelijke productie. Je moet een koe niet laten verschralen door haar helemaal uit te melken. Ik ben er best trots op dat ik koeien van tien, twaalf jaar oud heb.”

Toenemende waardering

Met dat soort inzichten werd je begin van de eeuw toen de broers begonnen, nog voor ‘koekoek’ versleten, zegt Wouter. Maar inmiddels neemt de waardering toe, in de maatschappij en onder collega-boeren, en gaat het de broers voor de wind.

Ze profiteerden van de vruchtbare grond in het zuiden van Flevoland, die voedingstoffen goed vasthoudt, en van de aantrekkende markt voor biologische aardappelen en uien, zeggen ze.

Maar het innovatieve ondernemerschap van Snippe-broers is cruciaal voor het succes. Wouter vertelt over de precisie-landbouw die hij met de nieuwste machines, uitgerust met gps-techniek, pleegt. Op een centimeter nauwkeurig kunnen zijn machines zaaien en schoffelen. Alles is erop gericht de plantjes te ontzien, het bodemleven zo min mogelijk te verstoren en onkruidbestrijding te voorkomen.“

Hun bedrijven zijn dus stevig gegroeid, maar de broers blijven via de kringloop op hun gronden met elkaar verbonden. Zo kan Gerjan de reststromen van zijn kolen (bladafval) en bieten productief maken door ze aan Johans koeien te geven. Ze zijn rijk aan vitaminen en goed voor hun vruchtbaarheid. De broers hebben alle drie de overtuiging dat je veevoer zo veel mogelijk van eigen grond moet halen, in plaats van (met name) soja te importeren.

Minister Carola Schouten

Minister Carola Schouten heeft de kringlooplandbouw sinds vorig jaar omarmd, en er haar visie op de landbouw van de toekomst van gemaakt. Volgens die visie moet Nederland in 2030 wereldwijd koploper worden in kringlooplandbouw.

Maar dat betekent nog niet dat alle seinen op groen staan. Wouter: “We zijn het er in Nederland wel over eens dat je geen regenwoud moet kappen en soja over de wereld moet slepen voor het veevoer. Maar met veevoer van eigen bodem gaat de prijs van vlees en zuivel wel omhoog. Zijn mensen bereid die prijs te betalen, als ze aan een stukje vlees voor 3 euro zijn gewend?”

Biologisch raakt uitgehold

Het denken in kringlopen, met veel aandacht voor de gezondheid en bodem en vee, vraagt om een radicale omslag, stellen de broers. Wouter is bezig ‘een verdiepingsslag’ te maken door voor een strenger Duits certificaat op te gaan. “Het keurmerk biologisch dreigt uitgehold te raken. Je ziet dat boeren uitgebreid aan gewasbescherming gaan doen, maar dan met groene middelen. Dan kun je weer intensiever gaan telen. Dat druist tegen het principe van biologische landbouw in. Over die trend moet de biologische sector nadenken, je moet je blijven onderscheiden.”

Gerjan noemt het werken met een ruimer bouwplan dan in de gangbare teelt en meer rust voor de gewassen ‘boeren met gezond verstand’. “Wij investeren in de grond en in onze beesten, en zien dat terug in ons product. We doen dat ook vanuit een langetermijnvisie: we gaan niet ineens biologische spinazie telen als dat meer oplevert.”

Wereldreis

Het is een verhaal dat bij zijn afnemers, grote supermarkten, steeds beter landt. “Ook bedrijven met aandeelhouders kijken naar de lange termijn en willen eerlijk eten.” Een paar jaar geleden trok Gerjan zes weken lang rond om met boeren op verschillende plekken op de wereld te spreken. Hij trof er veel verwante ideeën over hoe je met de grond en de gewassen om gaat. “Niemand wil graag bestrijdingsmiddelen spuiten of zijn grond volstoppen met kunstmest.”

Ondertussen vormen de drie broers een model voor samenwerking tussen boeren zoals die vaker gestalte zou moeten krijgen. Het kán, zeggen de broers, al is het bij hen net wat makkelijker. “Je moet elkaar wel wat gunnen”, verklaart Johan. “Wij vertrouwen elkaar. Het ene jaar heeft de een weer wat meer voordeel, en dan profiteert de ander weer. Onze stelregel is: als het met de ander goed gaat, is dat ook goed voor jou.”

Fotografie: Pieter van den Boogert