Burgerinitiatieven schieten tegenwoordig als paddenstoelen uit de grond. Op de initiatievenkaart van Nederland Zorgt Voor Elkaar (het landelijke netwerk van burgerinitiatieven rondom welzijn en zorg) zijn inmiddels honderden projecten te vinden, verspreid over het hele land.

Nelleke van Olst, senior relatiemanager Zorg & Welzijn bij Triodos Bank, houdt zich al meerdere jaren bezig met de financiering van dergelijke projecten. “Er is een duidelijke trend zichtbaar in Nederland”, beaamt ze. “Steeds meer burgers merken dat de overheid sommige zaken laat liggen en besluiten daarom zelf de handschoen op te pakken. Geweldig, toch?”

Het dorp levend houden

Een inspirerend voorbeeld van zo’n burgerinitiatief is Stichting Onderdak Vledder, zegt Van Olst. “Dit Drentse dorp kampt met een probleem dat steeds vaker voorkomt in Nederland: de populatie van het dorp vergrijst, waardoor faciliteiten langzaam verdwijnen. Eerst sluit het lokale café zijn deuren, dan de bibliotheek en uiteindelijk de school.”

In Vledder kwam daardoor ook de ouderenzorg in het geding. Dit leidde ertoe dat ouderen hun dorp moesten verruilen voor de stad, om de zorg te krijgen die ze nodig hadden. “Dat is heel ingrijpend voor hen, want ze raken daarmee hun vertrouwde omgeving kwijt”, aldus Van Olst. “Maar de bewoners van Vledder kwamen in actie: ze richtten een burgerinitiatief op dat zorgappartementen in het dorp realiseert, waarvan de eersten in december worden opgeleverd. Op die manier kunnen ouderen wél in het dorp blijven wonen.”

Levenskwaliteit creëren

Voor Triodos Bank is het niet meer dan logisch om dit soort initiatieven te steunen, zegt Van Olst. Burgerinitiatieven sluiten perfect aan bij de visie van de bank. “De visie van Triodos Bank kun je samenvatten in één woord: levenskwaliteit”, zegt ze. “Daar is menselijk contact een belangrijk onderdeel van: hoe ga je met elkaar om? Hoe lever je menswaardige zorg? En hoe zorg je ervoor dat iedereen mee kan doen in de maatschappij?”

“Burgerinitiatieven gericht op zorg leveren daar een belangrijke bijdrage aan”, vervolgt ze. “Het maakt zorg menswaardiger, voorkomt eenzaamheidsgevoelens, stimuleert saamhorigheid en houdt dorpen levend.”

Persoonlijke aanpak

Bij het financieren van dit soort projecten kiest Triodos Bank voor een zo persoonlijk mogelijke aanpak. Van Olst: “Ik wil de projecten kunnen voelen, ruiken, horen, proeven. Ik ga daarom altijd langs bij de initiatiefnemers, zit letterlijk bij ze aan de keukentafel en eet een koekje uit de koektrommel mee.”

Dat is niet voor niets. Ten eerste sluit deze werkwijze aan bij de visie van Triodos Bank. “Zoals gezegd: levenskwaliteit gaat ook om menselijk contact. Dat moeten we niet alleen opschrijven in onze visie, maar ook naleven. Bij al onze financieringen, en dus niet alleen bij burgerinitiatieven, is een persoonlijke, menselijke aanpak daarom ons uitgangspunt”, aldus Van Olst.

Elkaar leren kennen

Op die manier is het veel gemakkelijker om initiatiefnemers te leren kennen, het businessplan door te spreken en deze ook te beoordelen op haalbaarheid. Een persoonlijke ontmoeting zorgt immers voor een veel beter beeld van de situatie, de locatie en de mensen achter de plannen.

Maar ook voor de initiatiefnemers zelf is de persoonlijke en menselijke aanpak van Triodos Bank belangrijk, zegt Van Olst: “Het is fijn om iemand voor je te hebben die het financieringstraject kan uitleggen en de uitdagingen die ermee gepaard gaan aankaart; dan wordt het allemaal wat meer behapbaar.”

“Maar het belangrijkste is dat je elkaar op deze manier enthousiasmeert”, vervolgt Van Olst. “Zo gaat het burgerinitiatief nog meer leven en versnel je de uitrol ervan. Als mensen op een roze wolk zitten, stelt het me meteen in staat om hen met beide benen op de grond te zetten. Want het opzetten van een burgerinitiatief gaat wel degelijk gepaard met een aantal belangrijke uitdagingen.”

Draagvlak creëren

Het is bijvoorbeeld essentieel om draagvlak te creëren binnen de gemeenschap. Een burgerinitiatief komt namelijk alleen van de grond als voldoende burgers bereid zijn om er tijd en geld in te steken. Van Olst legt uit: “Als bank financier je een project nooit voor de volle honderd procent. Dit betekent dat ze het resterende bedrag zelf moeten inleggen. Voor burgerinitiatieven is dat een forse opgave; het zijn immers stichtingen en die hebben doorgaans niet veel eigen vermogen. Ik vind het dan ook fantastisch om te zien dat er tegenwoordig zoveel burgerinitiatieven opgericht worden. Het toont aan dat heel veel burgers bereid zijn om hun steentje eraan bij te dragen.”

Een andere uitdaging waar burgerinitiatieven vaak tegenaan lopen, is het vinden van draagvlak bij de gemeente. Voor het oprichten van een burgerinitiatief is bijvoorbeeld vaak een omgevingsvergunning nodig. “Dat zijn taaie, bureaucratische processen die soms wel anderhalf jaar kunnen duren”, zegt Van Olst. “Ondertussen moet je het initiatief wel levend zien te houden en ervoor zorgen dat je leden enthousiast blijven. Dat maakt het lastig.”

Veel positieve impact

Triodos Bank probeert waar mogelijk een handje te helpen, bijvoorbeeld door oprichters in de juiste richting te wijzen bij het vinden van subsidies en financieringen vanuit gemeenten, provincies, stichtingen en andere organisaties. Burgerinitiatieven worden immers opgericht door mensen die daar weinig ervaring mee hebben en kunnen een helpende hand goed gebruiken. Daardoor duurt de aanloopperiode vaak ook wat langer, maar dat neemt Triodos Bank graag voor lief. Wanneer een burgerinitiatief slaagt, kan de positieve impact namelijk enorm zijn.

Benieuwd naar de positieve impact die sociale burgerinitiatieven op een dorp of wijk kunnen hebben? Lees dan vooral ook ons artikel over deze twee prachtige voorbeelden.