In Moria is het geen pretje om te wonen, op zijn zachtst gezegd. Het vluchtelingenkamp werd gebouwd voor 3.000 man, maar zo’n 20.000 mensen noemen het nu hun thuis - waarvan bijna de helft kinderen. Het is er onhygiënisch en kranen zijn schaars. Met de komst van het coronavirus op Lesbos, is de situatie nog urgenter geworden. Tot voor kort waren er honderden vrijwilligers en hulpverleners die het kamp ondersteunden - en het andere kamp Kare Tepe, waar zo’n 1.300 vluchtelingen wonen die ziek, zwanger of op leeftijd zijn. Maar door intimidatie van eilandbewoners en angst voor het coronavirus zijn er nog maar weinig vrijwilligers en hulpverleners over.

Because We Carry brengt groente en fruit

Een van de organisaties die nog wel actief is, is het Nederlandse Because We Carry. Die voorziet kampbewoners sinds 2015 van voedsel en andere benodigdheden. “We noemen het ontbijt, maar het is eigenlijk een voedselpakket waarmee ze het eten van de cateraar kunnen aanvullen”, zegt oprichter Steffi de Pous. “We brengen groente en fruit, zoveel mogelijk lokaal. Een paprika, een courgette. We geven expres geen klaargemaakt eten, zodat ze het kunnen koken op hun manier. We vinden het belangrijk dat iemand die zijn huis, kinderfoto’s en land kwijt is en in een kamp leeft in andermans kleren, op die manier wat eigenheid kan voelen.”

Artsen Zonder Grenzen roept op tot evacuatie van de kampen, omdat het risico op verspreiding van corona groot is. Maar dat lijkt (nog) niet te gebeuren. De Griekse overheid heeft op 17 maart besloten dat de kampen minstens twee weken ‘op slot’ gaan. Bewoners mogen nog maar mondjesmaat naar buiten en niemand van buiten mag het kamp in. “De weg ernaartoe is een soort crime scene, met militairen en afzetlinten”, zegt De Pous. “Als je eten brengt of medisch bent, mag je naar binnen. Maar die mensen zijn op twee handen te tellen.” Alle activiteiten in het kamp zijn gestaakt, ook de school.

Vitamine C voor weerstand

Het ontbijt van Because We Carry gaat zo lang mogelijk gewoon door, met het handjevol vrijwilligers dat er nu nog is. In Kare Tepe helpt een team van bewoners mee met uitdelen. Op dit moment voert de organisatie actie om voor iedereen een wekelijkse sinaasappel aan het ontbijt toe te voegen – extra belangrijk in tijden van corona. De vrucht is nu immers goed verkrijgbaar en is makkelijker te eten dan citroenen en goedkoper dan kiwi’s. Triodos Foundation, waar De Pous in 2017 al mee samenwerkte, helpt haar het geld bij elkaar te krijgen. Daarnaast belt De Pous haar netwerk plat om een noodvoorraad groente, eten uit blik, zeep en luiers te regelen, mocht de toevoer naar het eiland stil komen te liggen. Zo zijn er nu vanuit Glasgow ruim 80.000 stukken zeep onderweg.

> Op ons crowdgivingplatform Give the Change kun je bijdragen aan de sinaasappelactie. Hier is 55.000 euro voor nodig. Help jij mee?

“Normaliter schenken we niet aan organisaties die noodhulp verstrekken”, vertelt Paula Zijp van Triodos Foundation. “Er zijn grotere organisaties die daarin gespecialiseerd zijn. Maar heel soms maken we een uitzondering, als het draait om iets dat zo erg ingaat tegen wat je mensen gunt aan levenskwaliteit. Dit is niet te negeren. Daarnaast vinden we Steffi een praktische heldin, en de aanpak van Because We Carry daadkrachtig.”

Triodos Foundation heeft meer dan vijftig ‘fondsen op naam’ in beheer, waarmee ze projecten ondersteunen die bij de waarden van de schenker en de doelstellingen van Triodos Foundation passen. Daarnaast stelt de stichting het crowdgivingplatform Give the Change beschikbaar voor geselecteerde projecten. Voor de sinaasappels doet Triodos Foundation nu beide: het fonds probeert 40.000 euro op te halen bij grote schenkers, en op Give the Change is een crowdfundingcampagne gestart om de overige 15.000 euro op te halen. Met 25 euro kunnen honderd vluchtelingen hun weerstand met een vitaminerijke sinaasappel verhogen, en met 250 euro wel duizend.

Update 31 maart: De teller van de crowdfundingsactie staat al op €37.770, meer dan 250% van de oorspronkelijke vraag! Wow! Omdat we meer ruimte willen maken voor jullie geef-power hebben we het hele doelbedrag hier aangepast naar wat nodig is: €55.000. De bijdrage van de grote schenkers komt dan alsnog terecht bij Because We Carry voor andere dingen die nodig zijn, maar buiten deze actie vallen. Steffi heeft laatst 258.000 sinaasappels besteld, en neemt deze in batches van 21.500 af. Met jullie hulp kunnen zij en haar team verder met die mooie werk!

Zeep voor het ziekenhuis

Verhoogde weerstand is nóg belangrijker omdat de bewoners van Moria niet zeker zijn van gezondheidszorg. De toegang daartoe was altijd al beperkt. Tot eind januari hadden vluchtelingen sowieso geen recht op gratis zorg, bij gebrek aan een burgerservicenummer. Nu is een tijdelijk nummer te krijgen, maar het ziekenhuis op Lesbos is simpelweg te klein. In de praktijk bestaat de ziekenzorg in Moria uit drie organisaties met een kliniekje in het kamp. “De Grieken doen echt hun best,” zegt De Pous, “maar er zijn maar tientallen bedden op het eiland.” En vier ambulances - waarvan twee gedoneerd door Because We Carry. “We proberen het ziekenhuis nu ook te ondersteunen met maskers, zeep, handschoenen... Ze vroegen ons zelfs om operatiekleren. Dit is een tijd waarin we iederéén moeten helpen, vind ik.”

Respect en bewondering

Welke gezichten ziet De Pous voor zich als ze aan Moria denkt? Ze schetst het beeld van een Afghaanse man die langs de weg zit. “Hij zat op een kartonnetje, met naast zich een meisje van 3, helemaal in het roze en met schuifspeldjes. Een meisje van ruim een jaar sliep in zijn armen. Ze waren aan het wandelen en het meisje was in slaap gevallen - of je nou een vluchtelingenkind bent of niet, je slaapt van half 1 tot 3. Het zag er zo liefdevol uit. We raakten aan de praat en zijn vrouw bleek overleden. Elke dag deed hij het haar en de kleertjes van zijn dochter, omdat ze daar blij van werd. Op zo’n moment heb ik zoveel respect voor gevluchte mensen. Alles is je afgenomen, niemand wil je hebben, en toch blijf je je best doen om er iets van te maken. Terwijl je ook kunt zeggen: ik maak er niets meer van. Ik kom mijn tent niet meer uit, trek geen andere kleren aan. Maar ze proberen het best haalbare leven te creëren terwijl Moria een soort vuilnisbelt is. Alle menselijkheid is eruit.”

En juist daar kan iets simpels als een sinaasappel niet alleen vitaminen, maar hopelijk ook een momentje van plezier geven. De Pous: “De kleur is vrolijk, het ruikt lekker. Wat maakt jou en mij gelukkig? Dat iemand je ziet, aan je denkt. Ook al is iedereen weg, iemand heeft erover nagedacht om dit aan jou te geven.”

> Wil je helpen met deze sinaasappel-actie? Doneer dan nu via ons crowdgivingplatform Give the Change. Met een bijdrage van bijvoorbeeld 25 euro help je 100 vluchtelingen aan een sinaasappel.

Fotografie: Because We Carry