We spreken Kars Veling, ecoloog en werkzaam bij De Vlinderstichting, naar aanleiding van de jaarlijkse vlindertelling, dit jaar van 3 tot en met 25 juli. Maar voordat we naar zijn tips gaan: waarom is zo’n vlindertelling eigenlijk nodig? En waarom kunnen vlinders wel wat hulp gebruiken?

“Dagvlinders geven een goed beeld van hoe het met insecten gesteld is. Het is eigenlijk de enige groep insecten die op een vaste manier geteld wordt. Naast de jaarlijkse tuintelling is er ook een meetnet waarbij elke week een vaste route geteld wordt. Dat gebeurt al sinds 1990.

Duits-Nederlands onderzoek

Een aantal jaren geleden zorgde een grootschalig Duits-Nederlands onderzoek naar insectenpopulaties in Europa voor veel commotie. Hieruit bleek dat insecten op grote schaal aan het verdwijnen zijn. Een alarmerende trend. Vergelijkbaar met onze tellingen.

Vlindertellingen blijken vaak een goeie indicator voor insectensoorten die je niet kunt zien en daardoor nauwelijks kunt tellen. Ze zijn een stuk gemakkelijker te tellen; bijvoorbeeld in je eigen tuin. Elke leek kan beginnen met tellen en heeft ze zo in de smiezen. Er zijn zo’n vijftig soorten vlinders, waarvan er zo’n dertig zeldzaam zijn, en ze zijn relatief goed uit elkaar te houden.”

Jaarlijkse vlindertelling: 3 tot 25 juli

Hoe werkt het?

De jaarlijkse tuinvlindertelling vindt dit jaar van 3 tot en met 25 juli plaats. Je wordt gevraagd om in de tuin een kwartier vlinders (en libellen) te tellen. Dit kun je meerdere keren doen, zelfs op één dag. Tip van Kars: “Het beste kun je dit doen bij een beetje warm weer in de ochtend rond een uur of tien. En kijk vooral bij planten die bloeien.” Jouw telling geef je door aan De Vlinderstichting. Met behulp van alle tellingen krijgen zij een goed beeld van de populaties door het hele land en eventuele trends door de jaren heen. Deze gegevens delen ze met organisaties en wetenschappers die er verder mee aan de slag kunnen.

En, zoals steeds algemener bekend is, zijn die insecten het fundament van de voedselketen. “De vlinders en insecten zijn belangrijk als basisvoedsel voor alles wat er boven in de keten zit. In Nederland vooral voor vogels en vleermuizen. Er zijn miljarden die zich moeten kunnen voorplanten, zij hebben leefgebied nodig. Het hele intensieve landgebruik in Nederland is de oorzaak van de teruggang.”

Hoe creëer je een vlindervriendelijke tuin? 4 tips

Heb jij aanvullende tips? Deel ze onder het artikel als reactie.

Gelukkig kunnen wij allemaal iets doen. Naast het tellen van de vlinders of het steunen van De Vlinderstichting, kun je ook direct de vlinders helpen. Kars geeft daarvoor vier tips.

1. Maak een kroeg van je tuin

“Het makkelijkste wat je kunt doen, is een kroeg van je tuin maken. Plant iets waar nectar in zit. Dat zijn vaak planten met kleurrijke bloemen waar mensen ook blij van worden. Zorg er daarbij ook voor dat je diversiteit aanbrengt in de soorten, zodat je van februari tot november bloeiende planten te bieden hebt. Dan profiteren verschillende soorten vlinders van jouw kroeg.

Daarnaast is het belangrijk om voor biologische zaden en bloembollen te gaan, zodat je geen insecten vergiftigt met je tuinkroeg. Koop dus goed zaad; biologisch en van inheemse plantensoorten."

2. Creëer een thuis voor de vlinders

“Maar de tuin moet meer zijn dan alleen een kroeg waar vlinders langskomen, drinken en weer vertrekken. Het moet een thuis zijn voor vlinders en andere insecten. Dat kan heel goed.

Mensen zijn vaak bang voor rupsen, maar dat hoeft helemaal niet. Koolwitjes zijn lastpakken, maar vrijwel alle andere soorten vlinders vallen reuze mee. Bijvoorbeeld het boomblauwtje. Deze zet zijn eitjes af op de bloemknoppen van een klimop. Je ziet de schade hiervan niet eens.

Ook de citroenvlinder is een mooie. Die kan zich prima in de tuin voortplanten. Sporkehout is een klein boompje dat enorm in trek is bij de rupsen van de citroenvlinder. Daar zitten heel veel blaadjes aan en als daar vijftig van opgegeten worden dan merk je dat niet eens.”

  • Atalantavlinder, foto Kars Veling

  • Dagpauwoog, foto Kars Veling

  • Boomblauwtje, foto Kars Veling

  • Citroenvlinder, foto Kars Veling

3. Hou je tuin niet te netjes

“Mensen willen hun tuin graag winterklaar maken. Dan wordt er flink veel weggesnoeid. Voor vlinders is dat nou net géén goed idee. Er zitten vaak veel vlinders als rups of als pop tussen dat wat je wegsnoeit. Je mag best iets afknippen als het slordig is. En eigenlijk is het niet eens echt nodig, jouw tuin weet prima wanneer de winter eraan komt en maakt zichzelf eigenlijk winterklaar. Overigens is deze tip ook van toepassing op heel veel andere beestjes in je tuin.”

4. Kijk in je tuin en verwonder je

“De belangrijkste tip wat mij betreft: ga kijken in je tuin en verwonder je. De meeste mensen realiseren zich niet hoe soortenrijk en biodivers hun eigen tuin is. Als je echt eens goed gaat kijken gaat er een wereld voor je open. Je zult versteld staan van de hoeveelheid vlinders, bijen en zweefvliegjes die je ziet.”

Extra tips

Hoe steunt Triodos biodiversiteit?

Wij zijn een van de 26 ondertekenaars van de ‘Finance for Biodiversity Pledge’. In de belofte roepen de financiële instellingen wereldleiders op om heldere regels en doelen te formuleren om verlies van soorten en natuur tegen te gaan. Ook beloven ze hun eigen biodiversiteitsimpact van kredieten en investeren te beoordelen, bedrijven aan te spreken, doelen te stellen en hier uiterlijk in 2024 over te rapporteren.

Ook maken we deel uit van het Partnership for Biodiversity Accounting Financials (PBAF). Een raamwerk waarmee financiële instellingen hun negatieve en positieve impact op biodiversiteit kunnen meten.

Projecten van Triodos Foundation

Tot slot zet Stichting Triodos Foundation zich via steun aan meerdere projecten in voor biodiversiteit. We lichten er een paar recente voor je uit:

Urgenda - 1001ha.nl Kruidenrijk Grasland

Een crowdfundingsactie van Urgenda voor melkveehouders die willen experimenteren met kruidenrijk grasland. Dit is beter voor de bodem, klimaat en biodiversiteit. Door de grotere variëteit aan (bloeiende) kruiden en grassen, ontstaat er meer bodemleven. Dat is gunstig voor insecten en dat is weer goed voor vogels. Kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen kunnen achterwege worden gelaten, en dat scheelt CO2 uitstoot. Ook voor koeien is een mengsel van grassen en kruiden gezond. Melkveehouders kunnen een 'Saladebuffet' met korting aanschaffen, en krijgen daar uitgebreide begeleiding bij. Op dit moment is de actie speciaal voor bioboeren opengezet dankzij een donatie van Stichting Triodos Foundation.

Pesticide Action Network Nederland (PAN NL)

Deze organisatie heeft als doel het gebruik van schadelijke bestrijdingsmiddelen uit te bannen. In een recent onderzoek meten zij giftige residuen van bestrijdingsmiddelen in supermarkten en tuincentra. Met de resultaten maken ze een klassement op. Dat zorgt ervoor dat consumenten beter opletten bij hun aankoop en winkels hun assortiment daarop aanpassen. PAN NL gaat in 2021 en 2022 steekproeven uitvoeren naar residuen in producten zoals aardbeien, appels, druiven of bloemen. PAN NL zal een consumentengids met alle bevindingen publiceren. De gids geeft aan welke producten de consument kopen of juist vermijden.

CLM Onderzoek en Advies - Bee Deals 2021 -2023

In het project Bee Deals werkt een groot aantal partijen aan de verbetering van de leefomgeving van de bijen. CLM coördineert en begeleidt zaken zoals innovatieve praktijkexperimenten van deelnemende bedrijven, inkoop en verspreiding van materialen en kennis en communicatie over activiteiten en resultaten.

Hoe je dit soort projecten kunt steunen

Stichting Triodos Foundation

Naast sparen of beleggen, kun je geld dat je overhoudt ook schenken. Om deze functie van geld ook in te zetten voor positieve verandering, is Stichting Triodos Foundation. Zij ondersteunen initiatieven die heel waardevol zijn maar niet altijd in financiële winst uit te drukken. Triodos Foundation zoekt projecten uit die problemen bij de wortel aanpakken, die denk- en weeffouten in de samenleving aan het licht brengen of gamechangers gaan voor brede impact waarbij veel mensen worden bereikt.

Via Triodos Foundation kun je eenmalig of periodiek schenken aan een thema. Liever schenken aan een concreet project? Dat kan via Give the Change, het crowdgivingplatform van Triodos Foundation.

Meer over Triodos Foundation