In de zitkamer van een comfortabel vrijstaand huis aan de rand van Enschede staan Shirley (13) en Danique (15) met hun telefoons over een bench gebogen. Ze filmen een kluwen slapende labradoodlepuppies, net vier weken oud. “Jammer hè, Danique!” grapt gezinshuisouder Erik Kennis, “Nu gaat de aandacht wéér niet naar jou.” “Ach wat”, met gespeelde verontwaardiging port ze Erik in zijn bovenarm: “Je bent zelf jaloers.” Het is een gewaagd plagerijtje richting een kind dat in jeugdzorginstellingen heeft gewoond. Maar tussen Erik en Danique kan het. In mei 2020 begonnen Erik en Janine Kennis Gezinshuis de Inspiratie, waar ze kinderen opvangen van wie de ouders niet voor hen kunnen zorgen. Danique was hun eerste ‘bonuskind’, Shirley kwam een paar maanden later. Het huis doet de meiden goed; dankzij de rust en veiligheid kunnen ze een nieuw leven opbouwen.

Voor Shirley (13) is wonen bij Janine en Erik een verademing
Voor Shirley (13) is wonen bij Janine en Erik een verademing

Beste van twee werelden

Shirley loopt met nonchalante danspasjes naar haar kamer op de eerste verdieping. Een echte tienerkamer: roze muren, een kaptafel met rondslingerende borstels en een mand schone was. De kamer kijkt uit op de grote vijver in de achtertuin. Aan de overkant van de gang ligt Daniques domein; op de muur heeft ze samen met Janine een sierlijke boom geschilderd en er hangt een foto van een vrolijke Danique als kleuter. Naast de twee meiden wonen bij De Inspiratie nog drie opvangkinderen, en Erik en Janine zelf en hun drie zoons.

In Nederland leven ruim 40.000 kinderen die door de rechter uit huis zijn geplaatst. Ruwweg de helft van hen woont in pleeggezinnen. “Maar daaraan is een groot tekort”, aldus Judith Bastiaans, Relatiemanager Zorg & Welzijn bij Triodos Bank. “En sommige kinderen zijn zo beschadigd dat ze daar niet makkelijk aarden.” Veel kinderen die in een onveilige omgeving opgroeien, ontwikkelen hechtingsproblemen. “Ze kunnen moeilijk vertrouwen op de mensen om hen heen en reageren heftig in sociale interacties.” Vaak wonen deze kinderen in een instelling, maar de laatste jaren is het gezinshuis in opkomst: een huiselijke setting waarbij een of beide ‘ouders’ ervaring in de zorg heeft. Bastiaans: “Idealiter verenigt een gezinshuis het beste van twee werelden: professionele begeleiding en een kleinschalige, hechte setting. Dat is de reden dat Triodos dit soort initiatieven financiert.”

Danique (15) werd rustiger in het gezinshuis.
Danique (15) werd rustiger in het gezinshuis.

Vrijheid

Bij een kop thee aan de eettafel vertellen Shirley en Danique dat het huis een verademing voor hen is. Ze woonden allebei een aantal jaren in jeugdzorginstellingen – ‘op de groep’ noemen ze dat. Het verschil zit in kleine dingen: de vrijheid ’s nachts naar de wc te gaan. “Op de groep moest je op een knopje drukken en dan was het maar afwachten of er iemand kwam”, vertelt Shirley. “Als ik dan zelf maar ging, ging het alarm af en was iedereen wakker.” “Het was onrustig”, valt Danique bij. “Er was altijd wel iemand met ruzie of problemen, je moest steeds op je hoede zijn. En de begeleiding wisselde vaak, dat was irritant want dan moest je weer iemand leren kennen. De een was aardig, de ander was…,” ze stopt abrupt. “Ik weet nie, hoe zeg je dat?” “Kort door de bocht?” suggereert Janine. “Ja. Dat ja.”

Ze is rustiger geworden sinds ze bij Janine en Erik woont, vertelt Danique. “In het begin was ik opvliegerig.” Ze wisselt een veelbetekenende blik met Janine. In die tijd hadden ze een gesprek met Daniques mentor. Janine: “Die gaf aan dat Danique geen stage zou kunnen lopen, vanwege haar buien. Maar die boosheid kwam natuurlijk ergens vandaan, en daar hebben Danique en ik veel over gesproken. We hebben geoefend met andere manieren om emoties te uiten.” Het is nog geen jaar later en Danique heeft twee stages achter de rug. Bij een drogist en een fastfoodketen. Janine: “Je hebt dat echt goed gedaan, je staat ook stralend op de foto’s die er zijn gemaakt.” Danique kijkt bezwaard weg. “Ja dat vind jij moeilijk om te horen, maar het is echt zo.”

Een gezinshuis verenigt het beste van twee werelden: professionele begeleiding en een hechte setting.
Judith Bastiaans, Triodos Bank

24 jaar werkte Janine in de verstandelijk gehandicaptenzorg, maar de rigide structuur begon steeds meer te knellen. “Ik mocht niet mee naar de verjaardag van de dochter van een cliënt, terwijl ik zoiets essentieel vind voor goede, menselijke zorg.” Ze besloot een plek te creëren waar ze mensen op haar manier kon helpen. Erik, die in de metaalsector werkte, was ook enthousiast over het avontuur. “Ik heb het altijd leuk gevonden om jongeren te begeleiden, bijvoorbeeld als ze stage kwamen lopen.”

Danique en Shirley met een van de hondjes

Ziekenhuis

Na tweeënhalf jaar ‘op de groep’ wilde Shirley graag in een gezinssituatie wonen. Viavia kwam ze in contact met Erik en Janine. “Ik wist meteen dat ik hier wilde wonen”, blikt ze terug op het kennismakingsbezoek. Niet vanwege het prachtige huis of de hondjes. “Vanwege Erik en Janine. Die waren zo gezellig, dat zie je meteen aan hun uitstraling.” Ook voor Shirley verschuift het toekomstperspectief nu ze onderdeel is van het gezin. “Ik dacht niet echt dat ik zou gaan zwerven, maar ik had wel het idee dat het niet goed zou aflopen met mij. De mensen om me heen hadden geen goede invloed op me.” Nu ziet ze een ander pad voor zich. “Ik wil verpleegkundige worden. Mijn opa had het aan zijn hart en we waren vaak in het ziekenhuis. Ik vond de sfeer daar spannend en de medewerkers zo lief, daar wil ik later zelf ook aan de slag.”

Hoe Triodos gelijke kansen voor de jeugd financiert

In Nederland zijn ruim 40.000 kinderen uit huis geplaatst. Ze hebben ouders die niet goed voor hen kunnen zorgen, met mishandeling en verwaarlozing tot gevolg. Dit kan leiden tot hechtingsproblemen, terechtkomen in het verkeerde milieu en dakloosheid. De coronacrisis versterkte dit probleem doordat gezinnen intensief voor een lange periode met elkaar opgehokt zaten. Dat blijkt ook uit signalen van organisaties als de Kindertelefoon en de Kinderbescherming.

Judith Bastiaans, relatiemanager Zorg & Welzijn van Triodos Bank: “Er is nog te weinig aandacht voor hechtingsproblemen bij kinderen die in onveiligheid opgroeien. Dat staat de ontwikkeling van zelfvertrouwen, taal en veerkracht in de weg. Kinderen die onveilig hechten hebben verhoogd risico om achter te lopen op sociaalemotionele ontwikkeling en ook op verhoogd risico op gedragsproblemen en psychiatrische aandoeningen.” Triodos Bank zet zich in door gezinshuizen zoals De Inspiratie te financieren. Op dit moment telt Nederland ongeveer 1.000 gezinshuizen voor 3.200 kinderen. Daarnaast financieren we jeugdzorg die de hechtingsproblemen en andere psychiatrische problematiek vanaf jonge leeftijd aanpakt, zoals het Kabouterhuis of de Nationale Jeugdraad die kansarme jongeren betrekt bij het verbeteren van de wijk.

> Lees ook 'Gelijke kansen in de jeugdzorg voor ieder gezin'
> Of lees alle verhalen over sociale inclusiviteit