Deze column stond eerder in Het Financieele Dagblad van 27 januari 2021.

We kunnen het vergeten.
Zeg dus niet
dat we in 2050 100% circulair willen zijn.
Want de realiteit is
dat het te laat is circulair te worden.
En wantrouw degene die zegt:
We moeten naar een circulaire wereld
Omdat we geen keus hebben.

Het idee van een circulaire economie is heel simpel; gebruik zo weinig mogelijk grondstoffen en ontleen zoveel mogelijk waarde aan alles wat je in de economie hebt. Grote stappen maak je door bijvoorbeeld producten langer te gebruiken en niet-hernieuwbare grondstoffen te vervangen door hernieuwbare. Maar we komen nu nog niet veel verder dan het nog efficiënter maken van een lineaire economie: grondstoffen efficiënter gebruiken, beetje recycling.

Hans Stegeman

Hans Stegeman (1972) is sinds twee jaar hoofd Research en Investment Strategie bij Triodos Investment Management. Hij werkte eerder bij het Centraal Planbureau en was een aantal jaren hoofdeconoom bij Rabobank. Hans Stegeman studeerde Algemene Economie aan de Universiteit Maastricht, en werkt momenteel aan een proefschrift over de circulaire economie.

En dat is ook logisch. Onze economie is erop gericht zo efficiënt mogelijk zoveel mogelijk te produceren en te verkopen. Alles voor economische groei. Met een circulaire economie probeer je juist het omgekeerde te doen: je wil minder nieuwe producten, alles wat in gebruik is optimaal gebruiken en hergebruiken.

En dat past niet makkelijk in ons systeem. We hebben bijvoorbeeld nog geen idee hoe het langer en beter gebruik van producten te waarderen. Want dat telt niet als winst of groei. Substitutie naar hernieuwbaar is mooi, maar leidt uiteindelijk vaak tot meer gebruik van de primaire grondstoffen. En minder productie is minder winst. Verdienstelijking is de oplossing, zeggen velen. Maar als verdienstelijking meer winst oplevert, betekent dit dat het duurder is dan een nieuw product maken. Ergo, minder efficiënt. In welke economie past dat?

Voer statiegeld in op alles wat weggegooid wordt. Beprijs externe effecten.

Er is maar één oplossing: de regels veranderen. De scherpe hoeken van het vierkant afvijlen. Verleng de garantietermijn op alles. Denk goed na over alternatieven voor private eigendomsrechten. Voer statiegeld in op alles wat weggegooid wordt. Beprijs externe effecten. Dus een ingrijpende, gigantische en ambitieuze verbouwing, waarbij innovatie binnen nieuwe kaders de economie ronder maakt.

Deze week is het de Week van de Circulaire Economie. Lees die eerste regels nog eens van onder naar boven. Laten we ervoor zorgen dat de economie echt rond wordt. Want we hebben geen keus.