“Mijn opa kweekte sinaasappels, zijn hele leven lang. Hij hoorde nooit iets terug over de kwaliteit van zijn producten. Behalve van de opkopers namens de supermarkten. Die klaagden altijd, om de prijs laag te houden.” Gonzalo Urculo (34) wilde het anders aanpakken toen hij samen met zijn broer Gabriel opa’s sinaasappelboomgaard overnam in 2010. “Ik heb logistiek gestudeerd en onderzoek gedaan naar de voedselketen. Mijn conclusie was dat die keten stuk is. Ik noem het zelfs de meest inefficiënte keten ter wereld. We gebruiken waardevolle natuurlijke hulpbronnen voor voedsel dat nooit geconsumeerd gaat worden door enorme voedselverspilling.” Er waren al volop initiatieven aan het einde van de keten, zag Gonzalo, om voedsel te ‘redden’ dat de supermarkt niet zou halen of weggegooid zou worden, zoals Too Good to Go. “Maar wij wilden juist voor een revolutie zorgen aan het begin van de keten.” De eerste jaren waren niet makkelijk, omdat de broers nog de kennis en ervaring in de sinaasappelteelt misten en naar biologisch produceren om moesten schakelen. Wel had Gabriel ervaring in websites bouwen en boden de broers hun productie daarom online aan via naranjasdelcarmen.com, direct voor de consument.

Transparant, snel en een relatie met de boer

Anno 2022 is CrowdFarming (zoals de onderneming van de broers sinds 2017 heet) een bloeiend platform waarbij ruim tweehonderd boeren zich hebben aangesloten, die direct aan 350 duizend consumenten in heel Europa leveren. CrowdFarming helpt de boeren met kennis over logistiek en verpakking en leert ze direct met de klant communiceren. De website CrowdFarming is sinds kort zelfs ook in het Nederlands benaderbaar.

Wat is het geheim? “We verkopen nu geen losse sinaasappels meer, maar je kunt bij ons een sinaasappelboom adopteren waar je de vruchten van afneemt. Wij zien de consument als partner met wie we een relatie opbouwen.” Dat voorkomt inefficiëntie, stelt Gonzalo. “Normaliter kweken boeren fruit en groente zonder dat ze weten hoeveel ze ervan kwijt kunnen en tegen welke prijs. Dat is een enorme mismatch, die de markt niet uit zichzelf oplost. Door ons adoptiemodel produceren boeren aan de hand van de vraag, kunnen ze een planning maken en krijgen ze een vaste prijs.” De consument krijgt op zijn beurt complete transparantie. “De voedselketen is uitermate ontransparant. Je ziet in de supermarkt wel waar een product vandaan komt, maar je hebt geen idee of het van een goed bedrijf is dat zijn werknemers fatsoenlijk betaalt.” Mocht de klant dat willen, dan kan de relatie nog hechter worden: hij is welkom in de olijf- of sinaasappelboomgaard, waar hij zijn boom heeft geadopteerd.

En de CrowdFarming-klant ontvangt versgeplukte biologische groente en fruit. “In drie dagen is het van de boomgaard of het land bij de consument.” Die snelheid maakt ook dat de ecologische voetafdruk van de CrowdFarming-logistiek kleiner is dan die van de supermarkt, hoewel die met veel grotere volumes werkt. “Bij de supermarkt zitten er drie weken tussen de pluk en het schap. Daardoor moet fruit bijvoorbeeld lang worden gekoeld, wat veel energie kost, en bewerkt met bestrijdingsmiddelen om het glanzend te houden.”

Avocado met kleinere voetafdruk

Al dit soort afwegingen en dilemma’s delen de mensen achter CrowdFarming via blogs op de website. Het verhaal vertellen, is onderdeel van de missie. “CrowdFarming doet het erg goed, mede dankzij hun marketing”, zegt Adam Kybird, die namens Triodos Food Transition Europe Fund bij het platform betrokken is. “Die marketing is heel authentiek, niet door een of ander pr-bureau bedacht. Ze zijn heel open en benieuwd naar de mening van de consument, waardoor ze een feedback loop creëren.” Een voorbeeld: ze leveren nu ook kleinere dozen met sinaasappels. “Eerst moest je wel aan marmeladejam verslaafd zijn om al die sinaasappels in één keer te kunnen gebruiken.” Daarnaast is Kybird onder de indruk van het lerend vermogen van het bedrijf, dat telkens bezig is de eigen ecologische voetafdruk te meten en vervolgens te verkleinen. Interessant is ook, zegt hij, dat het bij bepaalde soorten subtropisch fruit, zoals avocado’s en mango’s, een Europees alternatief kan bieden voor de productie en distributie vanuit Latijns-Amerika en Afrika. Een goede investering, kortom. “CrowdFarming werkt aan alle drie de pijlers van onze investeringsfilosofie: de voetafdruk van voedsel verkleinen, zorgen voor een gezonde samenleving en een goede prijs voor iedereen.”

Farmer hunter

Op dit moment dreigt een wereldwijde voedselcrisis door de oorlog in Oekraïne en de verstoorde graan- en kunstmeststromen. Hoe ziet Gonzalo de rol van CrowdFarming in die context? De voedselcrisis legt onze afhankelijkheid bloot, zegt hij. “In mijn visie zorgt een gezonde Europese samenleving voor haar eigen voedsel, en moet ze niet alleen goede banen in de ICT en de bankensector creëren, maar ook in de voedselproductie. Dat is lastig op dit moment, de boerenstand in Europa vergrijst.” Globalisering, aldus Gonzalo, is doorgeschoten en heeft ertoe geleid dat we voedsel importeren uit landen “waar de arbeidsomstandigheden beroerd zijn. In het mondiale systeem wordt geproduceerd waar dat het goedkoopst is, met grote milieu- en sociale gevolgen. Ik zeg niet dat we niks moeten importeren, maar we moeten onze ecologische en sociale normen wel overeind houden.”

Het adoptie-concept van CrowdFarming zelf zou, zo schat hij in, met een uitbreiding van het assortiment ongeveer de helft van de gewassen die nu in Europa worden verbouwd, aan kunnen bieden. “De uitdaging is om op grote schaal de link te leggen tussen boeren en consumenten om erachter te komen wat de werkelijke vraag is en wat er dus verbouwd moet worden.” Nu zijn de grote afzetgebieden van het platform naast Spanje, voornamelijk Duitsland (waar de broers studeerden), Frankrijk, Oostenrijk en Nederland. Boeren op het platform komen voornamelijk uit Zuid-Europa, maar er zijn ook boeren uit bijvoorbeeld Bulgarije en Estland. En met die grotere afzetmarkten wordt het aantrekkelijker voor boeren in die landen om op grote schaal om te schakelen naar biologische landbouw – een voorbeeld van de impact die CrowdFarming kan hebben op het hele voedselsysteem.

Maar elke stap wordt doordacht gezet. Gonzalo: “We hebben een flinke wachtlijst van boeren die zich aan willen sluiten. Onze farmer hunters, boerenjagers, moeten eerst met ze aan de slag. Een aantal is nog in transitie naar biologisch. En biologisch betekent ook nog niet automatisch dat alles klopt. Ze moeten verder opgeleid en voorbereid worden voordat ze zich op ons platform kunnen melden.”