Nederland loopt op steeds meer plekken tegen de grenzen van het stroomnet aan. Soms wekken zonnepanelen en windmolens zóveel elektriciteit op, dat het niet meer kan worden verwerkt. Op andere momenten is de vraag juist te hoog “Dat noemen we netcongestie, een soort file op het elektriciteitsnetwerk”, legt Harold Hofenk, teammanager Energie en Klimaat bij Triodos Bank, uit. “Het gaat, net als op de weg, met pieken en dalen. In de spits, bijvoorbeeld bij veel wind, willen we allemaal héél veel energie aan het net leveren. En daardoor ontstaat er een opstopping.” Andersom geldt hetzelfde: als we na een werkdag massaal onze elektrische auto aan de stekker leggen, koken op inductie en een wasje draaien, kan dat ook voor problemen zorgen.

Om al die stroom aan te kunnen, moet onder andere elektriciteitsnet worden verzwaard. Hofenk: “Maar het elektrificeren van bedrijven en huizen gaat momenteel veel sneller dan het verzwaren van het net. Dat kan een rem op de energietransitie zetten.” Sterker nog, die rem zit er op sommige plekken in het land nu al op. Veel bedrijven die willen verduurzamen, bijvoorbeeld door zonnepanelen op het dak te leggen, kunnen dit nu niet. Hofenk: “Netbeheerders kunnen hen geen zwaardere aansluiting op het elektriciteitsnet geven, omdat het net al te vol zit. Maar die hebben bedrijven wel nodig als ze zonnepanelen willen plaatsen.”

Zonnepanelen en opslagbatterijen

Bij Joulz, een bedrijf dat is gespecialiseerd in energie-infrastructuur en oplossingen voor de energietransitie, hebben ze daar een mooie oplossing op bedacht. Behalve zonnepanelen wordt er vaak ook een opslagbatterij geplaatst, om de zonne-energie op te slaan. Zo maken ze optimaal gebruik van de energie die ze zelf opwekken en wordt het elektriciteitsnet minder belast. Bedrijven huren de zonnepanelen en de batterij en maken gebruik van de stroom die dit oplevert. Na de verhuurperiode worden de producten opnieuw verhuurd, op een andere manier hergebruikt of gerecycled.

Zitten er meerdere bedrijven in één pand? Dan kan het dak worden verdeeld. Michiel van Schravendijk, directeur Marketing & Products van Joulz: “Elke gebruiker huurt dan een eigen deel, afgestemd op de eigen energiebehoefte. Bij batterijen hebben we hier nog geen ervaring mee, maar zou een vergelijkbaar model mogelijk zijn. Ook kan er één batterij door verschillende bedrijven worden gedeeld, maar dan moeten er goede afspraken gemaakt worden over wat er gebeurt als beide gebruikers de batterij tegelijkertijd nodig hebben.”

Veel bedrijven hebben interesse in de plannen van Joulz. Van Schravendijk: “Op dit moment wordt er door Joulz 34 MWp (megawatt-piek, oftewel het maximale vermogen in megawatt dat een duurzame energie-installatie kan produceren, red.) aan zonnevermogen beheerd, op een twintigtal bedrijfslocaties. Daarnaast hebben wij voor zeker honderd locaties zonne-installaties gebouwd, die nu niet meer in ons beheer zijn. En inmiddels hebben we op zo’n tien locaties batterijen voor energieopslag geïnstalleerd.”

Slimme oplossingen nodig

“Er wordt hard gewerkt aan de verzwaring van het elektriciteitsnetwerk, maar dat gaat nog jaren duren”, zegt Van Schravendijk. “In de tussentijd hebben we daarom slimme oplossingen als deze nodig, om ervoor te zorgen dat de energietransitie niet tot stilstand komt. Nederlandse bedrijven willen vooruit, wij willen ze daarbij helpen.” Ook Triodos Bank vindt het belangrijk dat Nederlandse bedrijven door kunnen met verduurzamen, vertelt Hofenk. Hij noemt de oplossing van Joulz ‘heel slim’. “Bedrijven krijgen op deze manier de mogelijkheid om hun duurzame plannen door te voeren en te vergroenen. Je voorkomt hiermee echt het gebruik van fossiele brandstoffen.”

De combinatie van energie opwekken en opslaan wordt de norm, verwacht Van Schravendijk. “We staan eigenlijk nog aan het begin van de energietransitie. Er is veel meer mogelijk. Denk bijvoorbeeld aan de opkomst van elektrisch vervoer en de overgang naar warmtepompen. In de toekomst hebben we daarom veel meer (hernieuwbare) elektriciteit nodig. Het is belangrijk dat we efficiënte oplossingen uitrollen om de duurzame energie die we opwekken zo optimaal mogelijk te gebruiken. Energieopslag is daarbij onmisbaar.”

Complexe financiering

De financiering van het project was best complex. Van Schravendijk: “Vroeger kon het niet op. Er waren allerlei subsidies beschikbaar om te verduurzamen en zonnepanelen aan te schaffen. Wekte je te veel stroom op? Dan lever je dit terug aan het net tegen een mooie vergoeding. Dit betekent ook dat wanneer je als bank geld stopte in zonne-energie, je hoe dan ook je investering er wel uithaalde. Dat is nu anders.”

Hofenk: “Bedrijven kunnen nog steeds subsidie krijgen om te verduurzamen, maar alleen met die grotere netaansluiting, die ze momenteel zelden krijgen vanwege netcongestie.” En er was nog een hindernis te nemen. Stel: Joulz verhuurt de zonnepanelen en de opslagbatterij aan een bedrijf. Als het bedrijf, om wat voor reden dan ook, de huurprijs van die installatie niet aan Joulz kan betalen, kunnen er problemen ontstaan bij het aflossen van de lening door Joulz aan Triodos Bank.

Ook dit wisten Joulz en Triodos Bank te ondervangen. Zo zijn er strikte afspraken gemaakt tussen Triodos Bank en Joulz over welke bedrijven in aanmerking komen voor het huren van een installatie. Hofenk: “Dan gaat het onder meer om de financiële positie van het bedrijf.”

Alles op alles zetten

Doordat er meerdere huurders van installaties zijn, wordt het risico voor Triodos Bank beperkt, legt Van Schravendijk uit. “Joulz heeft vanuit één rechtspersoon – Dutch Durables Energy 6 – contracten met verschillende huurders. Triodos Bank heeft één contract met Dutch Durables Energy 6. Als één van onze klanten zijn verplichtingen niet nakomt, verdienen wij door onze andere klanten voldoende om onze lening terug te betalen.”