Het klinkt zo logisch: niet investeren in gereedschappen die dood en verderf kunnen zaaien. Maar door de Russische invasie van Oekraïne laaide een langlopende discussie in de financiële sector de laatste jaren toch weer op. Moeten financiële instellingen wel of niet investeren in de wapenindustrie? Voor Triodos Bank is het antwoord duidelijk: één van de belangrijkste uitsluitingscriteria die ethische banken gemeen (horen te) hebben, is een duidelijk standpunt tegen wapens. Niet alleen tegen bepaalde wapens (waar sommige financiële instellingen voor kiezen), maar tegen álle wapens.
Wapens ondermijnen levenskwaliteit
Triodos Bank heeft dat standpunt altijd gehad, vertelt Masut: “Wij willen als bank bijdragen aan een samenleving die de levenskwaliteit van mensen bevordert en waarin menselijke waardigheid centraal staat. Financiering van wapens staat haaks op die missie. Gewapende conflicten (waar, wanneer en om welke dan reden dan ook) ondermijnen levenskwaliteit juist en eisen een torenhoge tol van mensen en natuur in conflictgebieden.”
Daarom financiert Triodos Bank wapens niet. Bij onze beleggingen in beursgenoteerde aandelen is dat onderwerp het meest relevant. Daar sluiten we de defensie-industrie bijvoorbeeld volledig uit. Daarnaast screenen we bedrijven in risicovolle sectoren zorgvuldig op directe en indirecte betrokkenheid bij wapenproductie-, -distributie en/of -dienstverlening. “Kort gezegd: we hanteren een zero tolerance-beleid”, aldus Masut. “We roepen andere financiële instellingen op om hetzelfde te (blijven) doen. We moeten financiële middelen juist inzetten voor positieve verandering, niet om een cultuur van geweld en conflict te voeden.”
Perverse prikkel
Maar hebben landen dan niet het recht om zich te beschermen en de veiligheid van burgers te garanderen? Daar gaat het standpunt van Triodos Bank niet over, zegt Masut: “Waar al conflicten zijn, staan overheden in direct contact met wapenfabrikanten. Zo moet het ook zijn”, zegt Masut. “Voor financiële instellingen is het een heel ander verhaal. Voor hen zijn investeringen in de wapenindustrie vooral een manier om te profiteren van producten waar momenteel veel vraag naar is (lees: wapens). Anders gezegd: om te profiteren van oorlog en geweld. Dat is een perverse prikkel waar we als sector ver van weg moeten blijven.”
Ollongren noemde pensioenfondsen onlangs ‘onderdeel van het probleem’, omdat ze te weinig investeren in de wapenindustrie. Wat Triodos Bank betreft zijn pensioenfondsen die niet in wapens investeren juist onderdeel van de oplossing.
Geen transparantie of controle
Volgens Masut is er nog een belangrijke reden voor financiële instellingen om niet in wapens te investeren. “Waar geproduceerde wapens voor gebruikt worden, hebben we als financiële sector eigenlijk geen zicht of invloed op”, legt ze uit. “We investeren dus eigenlijk alleen in de groei van de wapenindustrie en hun winsten, níét in het oplossen van (of hulp bieden bij) een bepaald conflict.” Dit komt onder andere omdat de handel in wapens verre van transparant is en slecht gecontroleerd wordt. Momenteel hebben slechts enkele landen in de wereld (waaronder Nederland) beleid dat transparantie over de export van wapens garandeert. Ook is de internationale wapenhandel zeer gevoelig voor corruptie.
Daar komt bovenop dat verouderde wapens (via de weg van tweedehands markten) opnieuw ingezet kunnen worden, voor doeleinden die wellicht een stuk schimmiger zijn dan het beschermen van burgers. Ook daar hebben financiële instellingen geen zicht of invloed op. “En ook daarom moeten we er dus ver van wegblijven,” aldus Masut.
Onethische investering
Maar sinds de uitbraak van de oorlog in Oekraïne geven verschillende financiële instellingen juist aan dat ze bereid zijn om méér te investeren in de wapensector. En verschillende Europese landen hebben hun defensie-uitgaven fors verhoogd. Uit een rapport van de Global Alliance for Banking on Values (GABV) blijkt bijvoorbeeld dat er tussen 2020 en 2022 wereldwijd ten minste 1 biljoen Amerikaanse dollar in de wapenindustrie werd geïnvesteerd. De aandelenkoersen van wapenfabrikanten stegen tegelijkertijd enorm. Om een voorbeeld te geven: na de meest recente escalatie van het Israëlisch-Palestijns conflict steeg de marktwaarde van enkele van de grootste Amerikaanse wapenfabrikanten met ongeveer 23 miljard dollar.
Volgens Masut maakt dat het des te immoreler om nu te investeren in wapens. “Investeerders moeten zichzelf de vraag stellen: wat voor investeerder wil ik zijn? Wie nu in wapens investeert, behaalt waarschijnlijk een goed rendement. Maar dan profiteer je dus wel van oorlog en geweld. Wij (en velen met ons) geloven dat investeren verdergaat dan alleen rendement. Het gaat ook om verantwoordelijkheid nemen en doelbewust zijn, om geld te laten werken voor positieve verandering. Investeren in wapens is dan gewoon een no-go.”
De grenzen van wat we financieren
Waken voor normalisatie
En er is nóg een belangrijke reden waarom nu investeren in wapens een slecht en zelfs gevaarlijk idee is, vervolgt Masut: “Waar we voor moeten waken, is een normverschuiving. Dat het normaal wordt om te investeren in wapens. Dat er geen vraagtekens meer bij worden gezet, zelfs in tijden van vrede. Als we niet uitkijken, kan het zomaar die kant opgaan.”
“Investeren in wapens betekent profiteren van geweld en vernietiging. Dat mág geen plek hebben in het financiële systeem dat we met elkaar willen bouwen”, besluit ze. “Juist in deze tijden van onrust en onzekerheid moeten we als financiële sector vasthouden aan onze kernprincipes en een positieve visie op de samenleving. Wapens zijn daar geen onderdeel van en zullen dat ook nooit worden.”
Bedankt voor je reactie!
Bevestig je reactie door op de link in je e-mail te klikken.