“BlackRock stapte recentelijk uit het Net Zero Asset Managers-initiatief, een groep vermogensbeheerders die in 2050 netto nul CO2 wil uitstoten. Blackrock-ceo Larry Fink en consorten willen zich niet langer committeren aan de doelen van de alliantie. Ironisch genoeg werd ongeveer gelijktijdig bekend dat één van de klanten van BlackRock, American Airlines, niet in het belang van zijn werknemers zou hebben gehandeld door in zee te gaan met BlackRock. Want, zo oordeelde de rechtbank, BlackRock zou een ‘ESG-activist’ zijn en zich teveel bezighouden met zaken als milieu en sociale belangen.

Anti-klimaat, anti-woke

BlackRock weggezet als ‘ESG-activist’ - zo succesvol is de anti-woke campagne inmiddels. En dat terwijl de pensioenregeling waar de zaak om draaide geen enkele ESG-specifieke strategie bevat. Deze klucht was het (voorlopige) slotstuk van een reeks zorgelijke berichten. De afgelopen weken stapten bijvoorbeeld alle grote Amerikaanse banken, waaronder JP Morgan, Bank of America en Citigroup, uit een soortgelijke klimaatalliantie voor banken: de Net Zero Banking Alliance. Ook deze alliantie streeft netto nul CO2-uitstoot na in 2050.

En dan was er nog Meta-baas Mark Zuckerberg, die zowel initiatieven rond diversiteit terugschroefde als de inzet van factcheckers beëindigde (voor nu alleen nog in de VS). Hij verantwoordde deze ommezwaai door de overwinning van Trump te duiden als een niet te negeren cultuuromslag: het volk vindt het vrije woord (lees: het anti-woke geluid) weer het hoogste goed.

Bevinden we ons inderdaad middenin een cultuuromslag waarin anti-klimaat en anti-diversiteit weer de norm wordt?

Greenwashing

Natuurlijk is het slecht nieuws dat grote Amerikaanse financiële instellingen zich terugtrekken uit klimaatallianties. En beïnvloed door de dreiging van rechtszaken zullen ze straks nog minder geneigd zijn om duurzaamheidsdoelen na te streven. Tegelijkertijd moeten we niet naïef zijn: ook toen ze wél deelnamen aan de klimaatinitiatieven gingen deze instellingen vrolijk door met het financieren van de fossiele industrie. Zo’n groen lidmaatschap was vooral een mooie marketingtool. En nu de politieke wind uit een andere hoek waait, stappen ze er net zo gemakkelijk weer uit.

Deze instellingen waren, zijn en blijven vooral bezig met het veiligstellen van hun winsten en politieke invloed. Met die drijfveer in gedachte kan je hun lidmaatschap bij klimaatallianties dus gerust kwalificeren als greenwashing. In die zin is het vertrek van deze bedrijven positief. Want nu kunnen we duurzame en niet-duurzame financiële instellingen weer wat gemakkelijker van elkaar onderscheiden.

Verschuiving richting duurzaamheid?

De vermeende cultuuromslag tegen duurzaamheid bij grote Amerikaanse financiële instellingen is dus eigenlijk geen echte omslag. Hoe zit dat in de rest van de maatschappij? Afgaand op de verkiezingsuitslagen in veel westerse samenlevingen lijkt het of ook burgers steeds verder wegdrijven van klimaatambities en opschuiven richting ‘anti-woke’. Toch wijst onderzoek uit dat in de VS meer dan de helft van de bevolking bezorgder is over klimaatverandering dan ooit tevoren, en twee derde vindt dat duurzame producten en diensten de standaard voor bedrijven zouden moeten zijn.

Ook Nederlanders voelen wel degelijk steeds meer klimaaturgentie en zien duurzaam gedrag als normaler. Onderzoek door Triodos-collega’s toont aan dat meer Nederlanders voor dan tegen duurzame transities zijn. Op het gebied van energie en maatschappij geldt zelfs dat een kantelpunt binnen bereik is: bijna 25 procent van de Nederlanders heeft hun gedrag al aangepast of is dat van plan te doen.

Een duurzamere wereld

Een normverschuiving richting duurzaamheid lijkt dus dichtbij, al horen we daar door alle (terecht) zorgelijke nieuwsberichten veel minder over. Dat is niet gek, want juist vlak voor een normverschuiving groeit de weerstand, omdat het besef indaalt dat een verandering op handen is. Dit leidt tot sterke tegenstellingen tussen groepen in de samenleving.

Trends uit de politiek en het bedrijfsleven zijn niet één op één op de burger te projecteren. Een gure politieke wind is niet hetzelfde als een cultuuromslag. Eerder kun je stellen dat de anti-vooruitgangsbeweging met haar hang naar het verleden een achterhoedegevecht levert. Een die niet ongedaan kan maken dat een groeiend aantal mensen toch echt een duurzamere wereld wil.