E-mails, streamingdiensten, sociale media, AI en andere digitale toepassingen zijn misschien relatief nieuw, maar in die korte periode zijn ze onmisbaar geworden. Ze bieden veel voordelen, maar hebben ook een keerzijde, waarschuwen wetenschappers. Want al die data moet worden verwerkt en opgeslagen in datacenters en dat kost bakken energie. Iets ongrijpbaars als ‘de cloud’ stoot in werkelijkheid meer CO₂ uit dan de wereldwijde vliegindustrie. Veel mensen zijn daardoor onbewust een stuk minder duurzaam bezig dan ze misschien zouden willen.

Nog een paar vergelijkingen: Eén e-mail versturen staat gelijk aan een gloeilamp die dertig minuten brandt. Een uurtje video’s streamen in HD-kwaliteit kost 36 gram CO₂. Online vergaderingen met de webcams aan kunnen tot wel een kilo CO₂-uitstoot veroorzaken. Twintig zoekopdrachten per dag via Google (het wereldwijde gemiddelde) zorgt voor een energieverbruik van zo’n 329 kilowattuur en een uitstoot van 108 kilo CO₂ per jaar. En een vraag stellen aan ChatGPT verbruikt zelfs vijftien keer meer stroom dan dat.

Wereldwijd zorgt de online opslag van data voor 900 miljoen ton CO₂-uitstoot per jaar, berekende Stimular in 2023. Ter vergelijking: heel Canada stootte in datzelfde jaar zo’n 700 miljoen ton aan CO₂ uit. Het energieverbruik van data zit met name in het maken van berekeningen, de opslag van de data in datacenters, het verzenden van de data en het aan hebben staan van apparatuur. Wetenschappers verwachten met een nog altijd toenemende digitalisering en steeds meer toepassingen van AI dat het dataverbruik alleen maar zal toenemen. Met name de ICT-sector is een data-grootgebruiker, maar ook burgers verbruiken vaak meer dan ze denken.  

Met deze 6 tips kun je direct aan de slag om jouw digitale voetafdruk te verminderen:

Tip 1: Bereken jouw voetafdruk

Meten is weten. Via de website e-missions.nl kun je zelf uitrekenen hoeveel CO₂ jouw dataverbruik eigenlijk uitstoot. Je kunt ook kijken hoe jouw verbruik zich verhoudt tot het gemiddelde verbruik in Europa en de rest van de wereld. Bijvoorbeeld: gemiddeld streamen mensen twee uur audio per dag. Wereldwijd zorgt dat voor een CO₂-uitstoot van 72,5 miljoen kilo per jaar. Via de website krijg je een goed inzicht in jouw eigen verbruik en welke concrete stappen je kunt ondernemen om dit te verminderen.

Tip 2: Ruim je digitale rommel op

Neem bijvoorbeeld je online opslag bij Google Drive, Dropbox of een andere dienst eens kritisch onder de loep, om te kijken wat er écht moet blijven staan. Breng de documenten en foto’s die je wilt bewaren onder bij een duurzame cloud-provider zoals Leafcloud en verwijder de rest. Leafcloud slaat data lokaler op (in Europa) en huisvest servers in appartementencomplexen en verpleeghuizen in plaats van in datacenters. De restwarmte wordt gebruikt om die gebouwen te verwarmen.  

Loop ook de in- en outbox van je e-mail eens na en verwijder mails en nieuwsbrieven die je niet meer nodig hebt. Je staat er waarschijnlijk niet bij stil, maar al die mails, documenten en bijlagen moeten op servers worden bewaard en verspillen dus onnodig energie.

Tip 3: Gebruik waar mogelijk wifi

Een mobiele internetverbinding kost vijftien tot twintig keer meer energie dan verbinding via wifi. Dat komt omdat wifiapparaten een klein bereik hebben. Het kost simpel gezegd meer energie om verbinding te maken met een zendmast van een paar kilometer verderop, dan met de router in de meterkast. Ben je onderweg? Dan kost ook het overschakelen van de ene op de andere zendmast weer extra energie. Door onderweg je data uit te zetten en waar mogelijk een wifinetwerk te gebruiken, ben je dus milieuvriendelijker bezig.

Tip 4: Mail slimmer

Eén e-mail zonder bijlage zorgt voor ongeveer 4 gram CO₂, met een foto in de bijlage is dat al snel 50 gram CO₂. Hoeveel mails stuur jij per dag? Het wereldwijd gemiddelde ligt op maar liefst 75. Het zou natuurlijk al enorm schelen als je alle simpele mailtjes met één regel tekst - zoals ‘ok’ of ‘akkoord’ - voortaan achterwege laat. Maar kijk ook eens goed naar wie jouw mail ontvangt. Moeten al die mensen echt in de cc?

Je afmelden voor nieuwsbrieven die je toch niet leest, is waarschijnlijk de snelste manier om de impact van je inbox te verminderen. Er zijn verschillende gratis online tools, zoals CleanFox waarmee je je in één keer voor ongewenste nieuwsbrieven kunt afmelden.

Tip 5: Gebruik AI verstandig

Kunstmatige intelligentie is in opkomst en wordt steeds breder ingezet, maar gebruik het niet voor elk wissewasje. Voor de grote neurale netwerken achter AI is gespecialiseerde hardware nodig, die veel energie verbruikt. ChatGPT en soortgelijke diensten moeten daarnaast enorme hoeveelheden data verwerken en opslaan. Vraag je ChatGPT om een essay te schrijven over klimaatverandering, dan kost dat ongeveer evenveel energie als een magnetron 12 seconden laten draaien op 900W, berekende de Universiteit Utrecht. Dat klinkt misschien niet heel indrukwekkend, maar wereldwijd worden er een miljard prompts per dag gedaan. Reken uit je CO₂-uitstoot.

Tip 6: Stream bewust

De muziekclip Baby Shark Dance bereikte in 2021 maar liefst negen miljard streams. Daarmee was het nummer in zijn eentje verantwoordelijk voor meer CO₂-uitstoot dan de jaarlijkse uitstoot van Kroatië, berekende e-missions.nl.

Gelukkig zijn er enkele simpele stappen die je kunt zetten om minder energie te verbruiken. Stel bijvoorbeeld een lagere kwaliteitsstandaard in. Streamen op een gemiddelde audiokwaliteit – in plaats van de hoogste kwaliteit – vermindert het gegevensgebruik al met 40 procent. En laat niet de video afspelen op de achtergrond, als je alleen naar de muziek wilt luisteren. Dat vermindert de uitstoot met maar liefst 25 procent. Of download je favoriete muziek, podcasts en series (bijvoorbeeld als je op reis gaat) en kijk en luister offline.