Want de conclusie van dat werkstuk luidde: je kunt beter op aardgas koken dan elektrisch. “Gas leek me efficiënter en milieuvriendelijker. Inmiddels weet ik wel beter. Zie die conclusie maar als een jeugdzonde”, lacht Lulof. “Elektrisch koken is trouwens veel efficiënter geworden met inductie.”

Eigen moestuin

Als directeur Energie & Klimaat houdt Lulof zich dagelijks bezig met misschien wel het belangrijkste maatschappelijke thema van de komende jaren en decennia: de energietransitie. Oftewel de omschakeling van fossiele energiebronnen zoals olie en gas, naar duurzame bronnen. Lulof: “Dat thema is nauw verbonden met het hart van Triodos Bank. We begonnen ermee. Triodos Bank was begin jaren 80 de eerste financier van windenergie in Nederland.”

Maar duurzame energie ligt ook Lulof zélf na aan het hart. “De aandacht voor duurzaamheid kreeg ik met de paplepel ingegoten”, vertelt ze. “Als kind woonde ik op een boerderij die door mijn ouders zo verbouwd was dat we bijna zelfvoorzienend konden leven. Ik herinner me bijvoorbeeld dat we avondenlang bespraken welke kachel we het beste konden aanschaffen. Die moest zo min mogelijk verbranden maar wel zo veel mogelijk warmte opleveren. We aten groente en fruit uit onze eigen moestuin, hadden kippen voor de eieren, schapen voor wol, en geiten voor de melk.”

Het grote belang van kleinere projecten

Lulof studeerde Oost-Europese studies en Energie & Milieukunde. Ze was activistisch vertelt ze. “Ik probeerde iedereen tot een milieubewuste levenswijze te bekeren.” Ze vertrok naar haar studie naar Rusland om de vervuiling van de Wolgarivier te bestrijden.

En toen ze terugkwam in Nederland ging ze aan de slag om innovatieve en duurzame ondernemingen te financieren. Haar baan bij Triodos Bank later paste goed in dit plaatje. Lulof geeft aan dat ze milder werd en minder activistisch. “Investeren in duurzame energie is effectiever dan protesteren.”

Lulof werkte zeven jaar bij Triodos Bank als fondsmanager van Triodos Groenfonds. Dat belegt onder meer in duurzame energie, duurzaam bouwen en biologische landbouw. Sinds vorig jaar is Lulof directeur Energie & Klimaat bij Triodos Investment Management, de beleggingstak van Triodos Bank.

“De energietransitie is weliswaar hét onderwerp van de toekomst, toch hebben we de afgelopen maanden binnen Triodos Bank besproken in hoeverre we er ons als bank eigenlijk mee moeten blijven bemoeien. Het is inmiddels zo’n groot en ‘normaal’ thema, dat ook grote banken en pensioenfondsen het volop financieren. Denk daarbij aan nieuwe windmolenparken op zee. Daarom was het de vraag wat de toegevoegde waarde van Triodos Bank eigenlijk is. Moeten we niet extra inzetten op thema’s die andere financiers nog vaak laten liggen, zoals projecten op het gebied van biodiversiteit?”

Triodos Bank financiert momenteel vooral middelgrote duurzame energieprojecten. Lulof: “Dan gaat het bijvoorbeeld om lokale parken voor wind- of zonne-energie. De conclusie van onze discussie was dat dergelijke projecten júist een grote toegevoegde waarde hebben. Ik ben ervan overtuigd dat duurzame initiatieven van burgers, bedrijven en gemeenten de komende jaren gezamenlijk een grote bijdrage zullen leveren aan de energietransitie. We halen de duurzame ambities niet zonder dergelijke projecten. Overigens: in aantallen projecten zijn we voor het derde jaar op rij grootste financier van duurzame energie.”

Toch heeft Triodos Bank onlangs het eerste windpark op zee gefinancierd. Dit park in de Duitse Noordzee voorziet meteen 400.000 huishoudens van energie. “Want het is echt nu of nooit met het Klimaatakkoord. Als we de komende jaren niet heel fors financieren en investeren in duurzame energie gaan we de doelstellingen uit Parijs niet halen”, aldus Lulof.

Kunnen kleinere projecten mensen ook extra motiveren? Ze staan dichtbij.

“Absoluut. Burgers en bedrijven wíllen ook zelf aan de slag. Dan is het van belang dat ze ook de mogelijkheden hebben om projecten te realiseren. Als bank willen we de beweging naar een duurzame samenleving financieren en ondersteunen.

Zo financierde Triodos Groenfonds in 2015 de bouw van windmolenpark Battenoert op Goeree-Overflakkee. Het ging om het vervangen van zeven oude windmolens door vier nieuwe. Battenoert is eigendom van Deltawind, een duurzame energie-coöperatie van bewoners. De vier nieuwe molens leveren stroom voor 11.000 huishoudens.”

Zo’n coöperatie wordt gedragen door bewuste burgers. Hoe staat het in het algemeen met het draagvlak voor de transitie naar duurzame energie?

“Er is in en korte tijd veel veranderd. Nog maar een paar jaar terug werd het onderwerp ook in de politiek vaak nog wat weggewuifd. Dat is inmiddels totaal anders. Het besef dat we snel moeten omschakelen naar duurzame energie, wordt breed gedeeld. Dat begon bij het klimaatakkoord van Parijs van 2015. En specifiek voor Nederland geldt dat de aardbevingen in Groningen klip en klaar duidelijk maken dat we niet door kunnen op de weg van fossiele brandstoffen.”

Volgens Lulof pakt het nieuwe kabinet de zaken stevig aan. “Het is goed om te zien dat nu wordt ingezet op een nationaal klimaatakkoord rond de zomer van dit jaar. Dat akkoord is de nationale uitwerking van de Parijs-doelstellingen, en moet leiden tot een reductie van de CO2-uitstoot in 2030 met minimaal 49%.” De uitwerking van het klimaatakkoord staat onder leiding van onder meer de oud-politici Diederik Samsom, Ed Nijpels, en Kees Vendrik. Vendrik is ook hoofdeconoom van Triodos Bank. Lulof zelf zit in de taakgroep financiering van de energietransitie.

Zo’n nationaal klimaatplan met duidelijke doelen, is volgens Lulof noodzakelijk om de transitie tot een succes te maken. “Alles staat of valt bij helder en voorspelbaar overheidsbeleid. Want pas als burgers, bedrijven en lagere overheden weten wat de CO2-doelstellingen zijn, wordt duidelijk welke verplichtingen hiermee gepaard gaan. Maar ook welke marktkansen dit biedt en gaan ze grootschalig investeren in de maatregelen om die te realiseren. Bovendien kun je op basis van een doel op de lange termijn – zoals die 49% reductie in 2030 – terugrekenen en bepalen welke maatregelen nú en de komende paar jaar noodzakelijk zijn.”

Het bewustzijn groeit dus.

Maar tegelijkertijd is er nog een lange weg te gaan. Slechts 6% van het energieverbruik in Nederland is afkomstig van duurzame bronnen, blijkt uit cijfers van het CBS. Op wat voor projecten wil Triodos Bank zich als financier de komende jaren richten?

“Naast het blijven financieren van projecten voor wind- of zonne-energie, richten we ons de komende jaren vooral op het mogelijk maken van energiebesparing in het midden- en kleinbedrijf (MKB). Op dat vlak is nog ontzettend veel nodig.”

“Veel ondernemers zoals winkeliers en dienstverleners, hebben niet de kennis en de middelen om fors te investeren in betere isolatie van hun gebouwen, of in zonnepanelen of een warmtepomp.

Daarom zie je nu gespecialiseerde bedrijven opkomen, zoals Fit Our Future, die een volledig duurzaam-energieplan uitwerken voor ondernemers, en dat vervolgens desgewenst ook realiseren. MKB’ers zijn daarmee ‘ontzorgd’. Ze kunnen het uitvoeren van de duurzame maatregelen aan hun gebouw overlaten aan een specialist. Als bank zoeken we mogelijkheden om juist dit soort gespecialiseerde bedrijven te financieren. Ze bundelen kennis en veranderkracht, en geven zo de energietransitie een flinke duw in de goede richting.”

“Ook aan het verduurzamen van huishoudens wil Triodos Bank de komende periode extra aandacht besteden”, zegt Lulof. “Dat doen we voornamelijk met onze hypotheekverstrekking. We koppelen de hoogte van de hypotheekrente aan het energielabel van de woning. Woningeigenaren die investeren in duurzame maatregelen en hun huis energiezuiniger maken, betalen een lagere rente. Sinds mei hebben we er een extra stimulans aan toegevoegd: bij het afsluiten van een Triodos Hypotheek, kun je voordelig een bedrag lenen om je huis te verduurzamen.”

Lulof geeft daarnaast ook nog aan dat het super belangrijk is dat er wordt geïnvesteerd in ode opslag van elektriciteit. “Door de omslag van gas naar elektriciteit zijn we steeds afhankelijker van het elektriciteitsnet en moeten er meer mogelijkheden ontwikkeld worden om die elektriciteit op te kunnen slaan. Daar zetten we nu meer op in.”

Wat zijn de lastige vragen en dillema’s als het gaat om de energietransitie?

“De betaalbaarheid is een lastig punt, ook voor burgers. Wil je een woonhuis energieneutraal maken, dan zijn er forse investeringen nodig. Het kan gaan om duizenden euro’s, nodig voor isolatie of voor de aanleg van een warmtepomp ter vervanging van een cv-ketel op aardgas. De vraag is wie dat allemaal gaat betalen. Er zijn veel mensen die de ruimte niet hebben voor dergelijke investeringen. Toch zijn ze nodig. Daarom zit in de taakgroep financiering van het Klimaatakkoord. Hier doorbreken we dit dilemma en bedenken we innovatieve financieringsconstructies om het voor iedereen betaalbaar te maken.”

“Ik denk dat het goed is om met de huizen van woningbouwcoöperaties te beginnen. Dan gaat het om ongeveer een derde van de totale woningvoorraad: zo’n 2,2 miljoen huizen. Coöperaties zijn in staat om hele huizenblokken of wijken in één keer aan te pakken, en dat kan relatief goedkoop. Bovendien kunnen banken en andere financiers makkelijker grote duurzame renovatieprojecten financieren, dan allemaal individuele projecten. Het collectief verduurzamen van sociale huurwoningen, leidt ongetwijfeld tot de nieuwe innovaties. Die kunnen dan in een latere fase ook grootschalig worden toegepast door particuliere woningeigenaren.”

Want, zegt Lulof, “uiteindelijk kan niemand zich onttrekken aan de energietransitie. Het gaat ons allemaal aan. De tijd is voorbij dat je als burger of ondernemer kon zeggen: verduurzaming, daar heb ik niets mee. Steeds meer mensen zijn zich daarvan bewust, en dat groeiende bewustzijn geeft energie aan positieve verandering.”

Foto’s: Pieter van den Boogert