Triodos Bank heeft al jaren een voortrekkersrol in de transitie naar een duurzaam financieel systeem. Maar de laatste maanden vinden de visie en ruime ervaring in duurzaam bankieren een extra gewillig oor in Brussel en Den Haag, merkt Kees Vendrik, hoofdeconoom bij Triodos Bank.

"Bij de financiële sector ligt een grote verantwoordelijkheid. Zij leveren het kapitaal dat bepaalt hoe onze samenleving en economie er straks uitzien. Wij spelen als bank een actieve rol in de omslag naar een duurzaam financieel stelsel." Hoe vult de bank die voortrekkersrol concreet in?

Wat leert de coronacrisis ons?

"Er worden diverse fundamentele issues blootgelegd. We zijn de crisis ingegaan met een grote ecologische schuld. Als het mondiale ecosysteem nog verder wordt uitgehold – door bijvoorbeeld een verdere aantasting van de biodiversiteit, voortzetting van de bio-industrie en de handel in wilde dieren - vergroot dat het risico op toekomstige pandemieën."

"Ook zien we veel ongelijkheid. Sommige landen en mensen worden extra hard getroffen door het virus en de economische crisis. Verder worden we geconfronteerd met een zeer kwetsbaar economisch systeem. Er zijn weinig buffers om een tegenslag te kunnen opvangen. Alles is gericht op winstmaximalisatie op de korte termijn, waardoor de klap nu extra hard aankomt."

Gaat er na de crisis echt iets veranderen of wordt het business as usual?

"Dat is de grote vraag. Alle noodhulp is er nu op gericht om te voorkomen dat bedrijven in sneltreinvaart failliet gaan. Maar er klinken ook steeds meer geluiden om aan de miljardeninjecties duurzame en sociale voorwaarden te verbinden die aansluiten bij de richting die we met het economisch systeem op willen; denk aan het Kamerdebat over de staatssteun aan KLM. Samen met Peter Blom, onze directievoorzitter, heb ik een oproep hiertoe aan het kabinet medeondertekend. De komende tijd zal blijken of hier gehoor aan wordt gegeven."

Mag je eigenlijk wel politieke voorwaarden verbinden aan staatssteun?

"De Green Deal die Europa in 2050 klimaatneutraal moet maken, lag er al. Het zou raar zijn om te zeggen: dat telt nu even niet. We hebben niet voor niks het Akkoord van Parijs ondertekend; dat moest al leidend zijn voor het overheidsbeleid. We kunnen niet het huidige systeem volledig in stand houden en later nogmaals fors moeten investeren in de omslag naar een duurzame economie."

Welke rol kun je als bank spelen in de omslag naar een duurzaam financieel systeem?

"De Europese Commissie is twee jaar geleden gekomen met een agenda voor verduurzaming van het financiële systeem. Dat is winst. Regels worden veranderd, zodat meer geld van banken en beleggers bewust en duurzaam wordt uitgeleend en geïnvesteerd. We pakken onze voortrekkersrol. We hebben al veertig jaar ervaring als duurzame bank en vijfentwintig jaar als vermogensbeheerder. In die periode hebben we bewezen dat we duurzaamheid kunnen vertalen in goede business.

In Nederland waren we betrokken bij de totstandkoming van het Klimaatakkoord en blijven daarnaast dit onderwerp onder de aandacht brengen in de Tweede Kamer. Ook binnen de financiële sector zelf spelen wij graag een actieve rol in het debat over verduurzaming van het financiële stelsel. Dat doen we niet alleen. We maken deel uit van de Global Alliance for Banking on Values, een internationaal netwerk van gelijkgestemde financiële instellingen. Samen laten wij veel van ons horen; zeker nu de noodzaak zo hoog is vanwege de huidige crisis. Als dit niet het moment is om de koers te veranderen, wanneer dan wel?"

Hoe moet dat duurzame financiële systeem eruit gaan zien?

"Het vertrekpunt voor alle banken, pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en vermogensbeheerders moet zijn: alle financiering heeft impact. Elk bedrijf of economisch project waarin je investeert of waaraan je een krediet verstrekt, heeft een maatschappelijk gevolg: positief of negatief. Het is belangrijk dat financiële instellingen daar meer bij stilstaan, hun impact goed kennen en bedrijven in de juiste richting sturen. En dat ze alleen die ondernemingen en projecten financieren die een positieve impact hebben op mens en milieu en zijn ingebed in de reële economie. Of door als investeerder invloed uit te oefenen op een bedrijf, door in gesprek te gaan en doelen te stellen. En soms moeten radicale keuzes worden gemaakt, door bepaalde bedrijven of sectoren niet langer te financieren."

Moeten we later rekening houden met minder economische groei?

"We zijn verslaafd aan economische groei. Natuurlijk is een hoger inkomen voor mensen die financieel op de rand zitten belangrijk. Maar met zijn allen almaar doorgroeien op de oude voet is onmogelijk. Het komt er nu op aan onze welvaart te verduurzamen en eerlijk te delen. Ontwikkelingslanden en opkomende markten zijn afhankelijk van groei. Maar als rijk land moeten we onze fixatie op groei achter ons laten. Het zal deze eeuw gaan om brede welvaart: people, planet prosperity. Dat is échte vooruitgang."

Fotografie: Loek Buter