1. Papier en karton

We doen steeds meer digitaal, maar dat leidt niet tot minder papier- en kartonverbruik. We bestellen namelijk onze kleding, elektronica, eten en andere boodschappen online en die worden in mooie dozen bij ons thuisbezorgd. Pakketjes zorgen voor 87 miljoen kilo karton- en plasticafval per jaar en per persoon gooien we zo’n 59 kilo papier en karton weg. Tweederde daarvan kan gerecycled worden, maar voorkomen is beter dan genezen. De papierindustrie is erg vervuilend en ontbossing een van onze grootste maatschappelijke problemen. 

De meest eenvoudige manier om papier te besparen, is door een nee-nee sticker - te bestellen via Milieudefensie - op je brievenbus te plakken. Zo weet je zeker dat je geen reclamefolders meer krijgt. Geef vervolgens bij organisaties en de overheid aan, dat je al je post digitaal wilt ontvangen. Gebruik ook altijd gerecycled wc-papier en keukenpapier, dat scheelt 20.000 velletjes per jaar. En shop je graag online en heeft het geen haast? Kies dan niet voor de ‘vandaag besteld, morgen in huis’ optie, maar geef het bedrijf wat tijd om een goede route te bepalen en daarmee brandstof te besparen.

Ook zijn er steeds meer milieuvriendelijke alternatieven voor papier. Houd je ervan om op papier aantekeningen te maken? Dan kun je kiezen voor duurzame notitieboekjes. Bijvoorbeeld van het Nederlandse bedrijf Paper on the Rocks. De oprichtster van dit bedrijf heeft als missie om de papierindustrie te verduurzamen en dat doet ze met notitieboekjes van steenpapier. Steenpapier is waterproof, gif-, bleek- en boomvrij en kan eeuwig gerecycled worden. En ook als je wel eens wat laat drukken, dan zijn er bijzondere alternatieven. Triodos Bank drukt papier, voor bijvoorbeeld De Kleur van Geld bij Libertas Pascal. Zij werken met 100% gerecycled papier. Maar ook met papier van tomatenpulp of maaiafval, dat net zo mooi is, maar waar geen boom voor gesneuveld is.

2. Kleding

De gemiddelde Nederlander heeft 173 kledingstukken, waarvan er 50 ongebruikt in de kast blijven liggen. Elk jaar kopen we 46 nieuwe items en gooien we er 40 weg. Een heel klein percentage van de afgedankte kleding wordt gerecycled, maar het grootste deel belandt uiteindelijk ergens ver weg op een vuilnisbelt. Bijvoorbeeld in Ghana en Chili.

Er is een nieuwe EU-strategie die ervoor zorgt dat textiel op de Europese markt in 2030 langer mee moet gaan en gerecycled kan worden, maar je kunt nu ook al zelf in actie komen. De allereerste stap om deze textiel-afvalberg te verkleinen, is simpel: gewoon minder kopen. Maar er zijn veel meer dingen die je kunt doen. Als je kleding kapot of een beetje gedateerd is, kun je die laten (ver)maken. Daar is nu zelfs een platform voor - Mended. - dat kleding bij je ophaalt en het bij de lokale kleer- en schoenmaker voor je laat vermaken, repareren en schoonmaken. Ook zijn er bedrijven, zoals het duurzame beddengoedmerk Yumeko, die hun eigen beddengoed aan het einde van de levensduur weer inneemt en recyclet.

Als je denkt dat je een item nooit meer gaat dragen, dan kun je het verkopen of ruilen. Het aanbod tweedehands wordt steeds groter, waardoor het gemakkelijker is om mooie kledingstukken te krijgen. Denk aan boetieks met tweedehands designerkleding en online platforms zoals The Next Closet waar kleding van mooie merken wordt aangeboden. Als je weet wat je zoekt, vind je ook op Marktplaats of Vinted bijzondere items. Winkel je liever in een ‘echte’ winkel, dan vind je in elke stad wel een tweedehands winkel, maar er is ook een echte ‘keten’: Appel en Ei. Appel en Ei heeft 18 winkels waar je je items  van goede kwaliteit kunt verkopen. Wordt het verkocht, dan krijg je een deel van de opbrengst.

Ook het huren van kleding bij een kledingbibliotheek is steeds toegankelijker. Bijvoorbeeld via LENA in Amsterdam of Masterpiece in Den Haag. Wil je toch echt iets nieuws, kies dan voor een duurzaam merk dat met circulaire en duurzame materialen werkt, en stel jezelf altijd de vraag: “Ga ik dit meer dan 30 keer dragen?”

3. Elektronica

Alles met een stekker weigert vroeg of laat een keer dienst. Een mixer die niet meer op volle snelheid draait, of een stofzuiger die zichzelf opblaast. Repareren is vaak erg kostbaar. Daarnaast krijg je niet altijd garantie op de reparatie, of zijn onderdelen van een ouder apparaat soms niet meer verkrijgbaar. Als gevolg daarvan kiezen veel mensen ervoor om een apparaat te vervangen. Elektronica is daarmee de snelst groeiende bron van afval in de EU geworden, maar hopelijk gaat dat nu snel veranderen.

Het Europees Parlement heeft in maart 2021 namelijk een wet aangenomen die het recht op reparatie van apparaten mogelijk maakt. Deze wet dwingt bedrijven om het makkelijker te maken om elektronica te repareren. Op die manier gaan apparaten langer mee en dat is niet alleen duurzamer, maar ook goedkoper. Vooral als je het zelf kunt doen, want dat is ook onderdeel van de wet. Dit gebeurt door reserve-onderdelen die ook een eigen garantie hebben, langer beschikbaar te stellen met een duidelijke uitleg hoe je een apparaat, zoals een citruspers, kunt repareren.

Weet je zeker dat je er zelf niet uitkomt, dan kun je een Repair Café bij jou in de buurt bezoeken. Bij een Repair Café is gereedschap en materiaal aanwezig om reparaties uit te voeren. Je kunt het zelf doen, maar er zijn ook deskundige vrijwilligers aanwezig, die je een handje kunnen helpen. Daarnaast kun je ook hulp inschakelen van iFixit. iFixit is een soort Wikipedia voor het repareren van apparaten. Iedereen kan op deze website een reparatiehandleiding plaatsen, of die van een ander aanvullen of verbeteren. Zo delen de bezoekers hun technische expertise en helpen ze elkaar om apparaten zelf te repareren.

4. Meubels en bouwmaterialen

Fast Fashion kennen we allemaal wel; goedkope mode die gemaakt is om er zo veel mogelijk van te kopen en zo kort mogelijk te dragen. Maar wist je dat er ook zoiets bestaat als Fast Furniture? Ook hier gelden dezelfde principes: iets goedkoop maken, van slechte kwaliteit en niet bedoeld om een leven lang mee te gaan. Meestal belanden ze daarom ook na 7 jaar al op de afvalberg.

Hoe anders is dat met het kastje van je oma of de vintage stoel waar je lange tijd voor hebt gespaard, want die knap je op als ze mankementen vertonen. Ze krijgen een lik verf, nieuwe bekleding of je laat ze door een timmerman even goed onder handen nemen. Dit soort meubels hoef je niet per se te erven, maar kun je ook kopen, bijvoorbeeld via een platform zoals Reliving, dat als doel heeft om Fast Furniture de wereld uit te helpen. Maar ook bij de kringloopwinkels vindt je regelmatig echte schatten.

Ook voor het klussen aan of het verbouwen van je huis zijn er duurzame alternatieven. Vooral in de bouw gaan nog heel veel kostbare grondstoffen verloren. Materialen worden verbrand of gestort, terwijl ze nog prima te gebruiken zijn. En die materialen worden dan weer verkocht door bouwmarkten die alleen tweedehands materialen verkopen. Een mooi voorbeeld is Buurman. Buurman is daardoor een bouwmarkt vol duurzame materialen van goede kwaliteit. Je kunt ze vinden in het Hof van Cartesius in Utrecht of in Rotterdam. Niet in de buurt? Ook op Marktplaats vind je de nodige gebruikte materialen.

5. Plastic verpakkingen

Plastic is een geweldig materiaal: het is licht, waterdicht, goedkoop en onverslijtbaar. En daar zit nou net het probleem. Ook al kun je er eten of kleding in bewaren, speelgoed, telefoons en autodashboards van maken; we komen er nooit meer van af. Plastic verteert namelijk niet. Het valt alleen met de jaren uit elkaar in steeds kleinere stukjes die, bijvoorbeeld door het eten van vis, ook weer in ons lichaam terecht komen. Door de enorme hoeveelheden plastic die we gebruiken (jaarlijks produceren we 311 miljoen ton), is het een absolute bedreiging voor al het leven op aarde.

Volledig plasticvrij leven is onmogelijk, maar plasticvrij en zero waste boodschappen doen is steeds eenvoudiger. Begin met zoveel mogelijk plasticvrije boodschappen te doen. Gewapend met je eigen zakjes en tassen naar de supermarkt, kom je al een heel eind. Net als op de markt, ook daar is het heel normaal om je eigen verpakkingen mee te nemen. Daarnaast zijn er allerlei merken die tasjes, netjes, doeken en bakjes verkopen om je plasticvrije levensstijl gemakkelijk vol te houden. Op de website van de groothandel Eco Warehouse kun je zien wat er allemaal te koop is aan duurzame verpakkingen. Denk bijvoorbeeld aan een Beewrap waar je kaas of broodjes in kunt bewaren. Het is een alternatief voor plastic- en aluminiumfolie. De producten van Eco Warehouse kun je onder andere bij WAAR kopen. Bij Ekoplaza koop je verpakkingsvrije producten en zijn alle zakjes milieuvriendelijk, bij de online supermarkt Pieter Pot koop je alles verpakkingsvrij in herbruikbare, glazen potten, die bij je thuis worden bezorgd en steeds meer schoonmaakmiddelen koop je met een navulverpakking, zelfs bij de ‘reguliere’ supermarkten. Zo zorgen we samen voor minder plastic.

6. Voedsel

In Nederland verdwijnt zo’n 9 procent van ons voedsel ongebruikt in de vuilnisbak. Voedselverspilling komt echter niet alleen thuis, maar in de hele voedselketen voor. Het begint vaak al bij de boeren: wanneer er een oogst mislukt, een appel een buts heeft of de kleur niet klopt. Tijdens het transport gaat er ook wel eens wat mis, waardoor de voedingsmiddelen niet op tijd de bestemming bereiken. Ook dan worden producten weggegooid. En dan hebben we het nog niet over voedselverspilling in de horeca en in de supermarkt.

Op veel van deze problemen hebben we weinig invloed, maar thuis kunnen we wel echt een verschil maken. Door de THT-datum als richtsnoer te gebruiken, maar vooral je eigen verstand én neus gebruiken. Ook restjes van een diner niet weg te gooien, maar de volgende dag te gebruiken voor de lunch of ze in te vriezen. En natuurlijk door bewust eten in te kopen. Met een lijstje en zonder honger naar de supermarkt of markt, weet je zeker dat je geen impulsaankopen doet die je eigenlijk niet nodig hebt.

Er zijn ook bedrijven die met bijzondere producten verspilling tegengaan. Bij het restaurant Spirit in Rotterdam en Amsterdam reken je af op basis van het gewicht van je voedsel. Een ander leuk voorbeeld is SUNT. Dit bedrijf redt bananen van de prullenbak, door er bijvoorbeeld bananenbrood van te maken. Maar op de site ‘Verspilling is verrukkelijk’ vind je nog veel meer mooie initiatieven. Daarnaast zijn er ook bedrijven die jou helpen om van je afval nieuwe producten te genereren. Denk aan koffiedik om oesterzwammen op te kweken, of een wormenkrukje om in je eigen keuken van groente- en fruitafval compost te maken.

7. Verzorgingsproducten

Scheerschuim, douchegel, dagcrème, tonics, shampoo en make-up; de gemiddelde badkamer staat er vol mee. En vaak gebruiken we meer producten dan we nodig hebben. Behalve dat je huid en haar helemaal niet zo ontzettend veel nodig hebben, zijn al deze producten vaak verpakt in plastic en blijven er veel restjes over. Dat is natuurlijk zonde en onnodig.

Een oplossing is om verpakkingsvrije cosmeticaproducten te gebruiken, of in duurzame verpakkingen. Denk aan tandpastatabs, die een einde maken aan de vervuiling door de tubes, maar ook deo in crèmevorm, in plaats van in een spuitbus met drijfgassen. Steeds meer merken bieden ook beautyproducten aan zonder water. Je krijgt dan een bar, zoals bij Happy Soaps, of een poeder of tablet die je in een herbruikbare fles, in water kunt oplossen. Dit scheelt enorm veel transport en verpakkingsmateriaal.

En ook belangrijk is het om microplastics uit je leven te bannen. Microplastics zijn de hele kleine deeltjes, die bijvoorbeeld ook in scrubs, gezichtscrème of tandpasta kunnen zitten. Je ziet ze niet, maar krijgt ze wel binnen. Of je spoelt ze via de afvoer het riool in, naar zee. En die microplastics zijn schadelijk voor het leven in de oceaan. Met de app van Beat the microbead kun je producten scannen om zeker te weten dat er geen microplastics in zitten.