Earth Overshoot Day is de dag waarop we alle grondstoffen hebben verbruikt die onze planeet in een jaar kan voortbrengen. Dat betekent dat we de komende negen maanden de reserves van onze planeet uitputten. Meer gebruiken dan wat de aarde ons kan bieden (ofwel: overshoot) betekent dat we ecosystemen aantasten. Met alle gevolgen van dien voor toekomstige generaties.

Hoe wordt de Earth Overshoot datum bepaald?

In het kort wordt de overschrijdingsdag berekend door het vergelijken van de ecologische voetafdruk en de biocapaciteit van de wereld. De ecologische voetafdruk wordt berekend aan de hand van factoren als de consumptie van voedsel, water, hout, energie en de uitstoot van broeikasgassen. Onder biocapaciteit verstaan we de hoeveelheid voedsel en grondstoffen die de aarde binnen één jaar kan produceren, en de uitstoot die bossen en oceanen kunnen absorberen. De afgelopen 60 jaar is de uitkomst onder de streep negatief. Onze ecologische voetafdruk is dus vele malen hoger dan de biocapaciteit van de wereld.

Oorzaken van deze vroegtijdige overconsumptie van natuurlijke hulpbronnen zijn onze eetgewoonten, afhankelijkheid van fossiele brandstoffen voor energie, verspilling van hulpbronnen (fast fashion, plasticproductie, weggooi-cultuur), vernietiging van biodiversiteit en de uitstoot van industriële processen.

Hoe later, hoe beter

Er is een enorme ongelijkheid in de hoeveelheid grondstoffen en energie die wordt gebruikt, zowel binnen als tussen landen. Hoe duurzamer en evenwichtiger een land grondstoffen consumeert, hoe later in het jaar Overshoot Day daar valt. Sommige landen, zoals Qatar en Luxemburg, bereikten hun Overshoot Day al in februari, terwijl Jamaica, Ecuador en Indonesië hun natuurlijke hulpbronnen tot in december op peil weten te houden.

In de grafiek hieronder zie je op welke dag de Nederlandse Overshoot Day de afgelopen jaren plaatsvond. Hoe hoger de blauwe lijn, hoe later de Overshoot Day in het jaar plaatsvindt en hoe beter dat is. Het is duidelijk te zien dat we ons deel van de beschikbare grondstoffen al sinds 1960 ruim overschrijden. Tussen 1960 en 2000 viel de datum steeds vroeger in het jaar. Na 2000 bleef hij min of meer gelijk.

Evolutie van Overshoot Day in Nederland

Systeemverandering nodig 

De stagnering van de lijn is geen goed nieuws. Om onze ecosystemen te beschermen, waar ook wij als mensen voor onze overleving van afhankelijk zijn, zou de Overshoot Day naar eind december moeten opschuiven. Maar daarvoor moeten we veel minder grondstoffen, land en energie gebruiken. En om dat te bereiken moeten we onze economie fundamenteel anders inrichten. Uit de stagnering van de lijn blijkt dat we het niet redden met kleine veranderingen als het overstappen op een elektrische auto, biologisch eten en op de CO2 compensatie-knop drukken bij het boeken van een vliegreis. Als we écht de transitie willen maken naar duurzaam leven, moeten we de vraag naar natuurlijke hulpbronnen drastisch terugdringen.

Op dit moment is het zo dat de rijkste mensen ter wereld verantwoordelijk zijn voor het grootste deel van de uitstoot van broeikasgassen en het gebruik van grondstoffen. Ze consumeren ruimschoots boven wat ze nodig hebben. Als we het gebruik van grondstoffen over de hele wereld duurzaam en eerlijk willen maken, waardoor het welzijn van iedereen op aarde verbetert, is het cruciaal dat we iedereen een eerlijk deel van de beschikbare natuurlijke hulpbronnen toekennen. En daarvoor moet de consumptie van de extreem rijken drastisch verminderen.

Niet alleen de extreem rijken doen aan overconsumeren. De meeste mensen in westerse landen verbruiken te veel natuurlijke hulpbronnen. Nieuwsgierig naar hoe het met jouw persoonlijke ecologische voetafdruk staat? Via de Ecological Footprint Calculator krijg je inzicht in hoe sommige keuzes in levensstijl een groot verschil kunnen maken. Naast dat het belangrijk is dat we allemaal ons steentje bijdragen, is het ook belangrijk dat er op hoger niveau iets verandert. Denk aan het gebruik van grondstoffen door overheden en bedrijven. Het terugdringen van Overshoot Day is alleen haalbaar als er systeemverandering plaatsvindt.

Wat doet Triodos Bank om Overshoot Day op te schuiven?

Bij Triodos Bank laten we je geld werken aan positieve (systeem)verandering. We sluiten bepaalde praktijken uit van financiering, zoals te lezen is in onze minimumeisen. Denk aan productie van fossiele brandstoffen en bedrijven die betrokken zijn bij illegale ontbossing. Daarnaast verstrekken we alleen leningen en investeringen aan bedrijven die een positieve impact hebben op de maatschappij en het milieu. We werken aan vijf grote transities: energie, voedsel, grondstoffen, maatschappij en welzijn. Ook werken we aan onze ambitie om uiterlijk in 2035 netto-nul-uitstoot te bereiken.

Bereken je eigen voetafdruk

Verklein je ecologische voetafdruk met deze 5 tips

Tot slot oefenen we invloed uit op overheden en andere beleidsmakers op het gebied van deze vijf transities. We willen het speelveld voor duurzame organisaties gelijk maken door te pleiten voor veranderingen in regelgeving. Een recent voorbeeld is onze steun voor een wereldwijd non-proliferatieverdrag voor fossiele brandstoffen, om de uitfasering van deze brandstoffen te versnellen.

Op deze manieren dragen we samen met onze klanten en andere gelijkgezinde organisaties bij aan een duurzame samenleving. Als we erin slagen om samen alle vijf transities te realiseren, kunnen we hopelijk, over niet al te lange tijd, afscheid nemen van Overshoot Day.